“De situatie in Mosoel is erg zorgwekkend”

“Voor de toekomst houden we rekening met twee scenario’s. Rampscenario’s eigenlijk, waarbij de humanitaire situatie elke dag ernstiger wordt.” Maud Bellon, die de noodhulpacties van Handicap International in Irak coördineert, licht de situatie toe in en rond Mosoel, twee maanden na de start van het offensief op de stad. 

Wat is de huidige humanitaire situatie in en rond Mosoel?

Maud Bellon: “Het aantal ontheemden is sinds twee maanden aanzienlijk toegenomen. Het aantal gewonden ook. Sinds de gewapende troepen om Mosoel strijden, komen steeds meer burgers letterlijk tussen twee vuren te staan. Soms worden ze onder vuur genomen of worden ze tijdens hun vluchtroute het slachtoffer van een mijn. En het wordt alleen maar erger: deze week telden we 30% meer gewonden dan vorige week.

Er zijn ook ontheemden die naar huis zijn teruggekeerd, omdat er in hun gebied niet meer gevochten wordt. Maar dat is levensgevaarlijk: het ligt er nog vol explosieven. Er is heel hevig gevochten geweest en IS heeft er veel zelfgemaakte springtuigen achtergelaten. Er zijn ook amper diensten beschikbaar in die pas bevrijde gebieden, aangezien de humanitaire hulpverleners er nog geen toegang toe kregen. 

De winter zorgt ook voor humanitaire uitdagingen. Soms kunnen mensen zich niet verwarmen of hebben ze onvoldoende kledij.”

Waar verblijven de ontheemden?

“Vandaag leeft ongeveer 80% in ontheemdenkampen, waar ze het met erg weinig moeten stellen. Ze leven er in tenten en moeten de sanitaire voorzieningen delen. Er zijn wel basisvoorzieningen, zoals onderwijs, en er is elke dag eten. Zaken die de voorbije twee jaar voor hen niet beschikbaar waren. 

De rest van de ontheemden kon terecht in de gemeentes in de buurt, doorgaans bij familieleden die daar reeds leven. De mensen hebben er niet altijd toegang tot basisvoorzieningen, maar er zijn humanitaire organisaties, zoals Handicap International, die ook daar hulp aanbieden.” 

Wat doet Handicap International voor de ontheemde bevolking?

“We geven hen ‘psychologische eerste hulp’ om te zorgen dat de mentale toestand van de mensen stabiel blijft. De mensen hebben al meer dan twee jaar verschrikkelijke gebeurtenissen meegemaakt en sommigen zijn zwaar getraumatiseerd. Voor zij die verdergaande hulp nodig hebben, organiseren we psychosociale en psychologische begeleiding. 

We helpen ook met revalidatiezorg. Zo zijn er ontheemden die alles moesten achterlaten, zelfs hun krukken, wandelrekje of rolstoel. Als we niet ingrijpen, wordt de situatie van ontheemde mensen met een beperking alleen maar erger. Daarnaast komen geregeld grote groepen gewonden toe in de beveiligde zones: revalidatiezorg is voor hen belangrijk om geen blijvende handicap of amputatie over te houden aan hun verwondingen of na een chirurgische ingreep. 

Verder zetten we ook sensibiliseringsteams in, die mensen helpen om explosieve oorlogsresten te herkennen en hen aanleren hoe ermee om te gaan.” 

Wat zijn de verwachtingen voor de toekomst?

“Zowel het aantal ontheemden als gewonden zal nog sterk toenemen, gezien de strijd in Mosoel almaar heviger woedt. Een strenge winter kondigt zich aan, wat de situatie voor de ontheemden er niet makkelijker op zal maken. Voor de rest blijft het gissen. 

We houden rekening met twee scenario’s. De gewapende troepen kunnen de komende weken de ‘tactiek van de verschroeide aarde’ toepassen om het einde van de gevechten te bespoedigen, wellicht met een groot aantal doden en gewonden tot gevolg. In dat geval is een voorafgaande humanitaire evacuatie van de bewoners aangewezen. 

Het andere scenario is waarschijnlijker: het offensief blijft nog lang aanslepen. Dat zou minder slachtoffers maken, maar het leven van meer dan één miljoen bewoners van de stad wel een pak moeilijker maken. De voedselvoorraad zal afnemen, met gevallen van ondervoeding tot gevolg. En dan hebben we het nog niet over de vrijwel onbestaande gezondheidszorg voor de bevolking. Eigenlijk gaat in beide gevallen om een rampscenario, waarbij de noodsituatie elke dag ernstiger wordt.”