“Geïmproviseerde explosieven zijn grote dreiging in Irak”

Terwijl er normaal pas wordt ontmijnd na het einde van een conflict, is Handicap International er in Irak al mee begonnen. Thomas Hugonnier, verantwoordelijke voor de acties tegen mijnen van Handicap International, legt uit: “De aard van de explosieve resten dwingt ons tot een onmiddellijke tussenkomst, als we mensenlevens willen sparen.”

Het conflict in Irak is volop bezig, maar toch wordt er al ontmijnd. Waarom?

Thomas Hugonnier: “De situatie in Irak is speciaal. Gewoonlijk beginnen humanitaire organisaties slechts met ontmijning in een land als het conflict is beëindigd en vredesakkoorden zijn getekend. In Irak is het conflict nog aan de gang, maar de aard van de explosieve oorlogsresten dwingt ons tot een onmiddellijke tussenkomst als we mensenlevens willen sparen. 

Meer dan 3,3 miljoen Irakezen zijn gevlucht voor de dreiging van gewapende groeperingen en gevechten en zijn op zoek gegaan naar een veiligere plek binnen Irak. Wanneer hun regio terug stabieler wordt en ze terug naar huis keren, lopen ze grote risico’s om verminkt of gedood te worden door achtergebleven explosieven. Handicap International zet zich in om deze bijzonder gevaarlijke situatie te voorkomen.” 

Er worden in Irak veel zelfgemaakte bommen gebruikt. Wat is de impact hiervan? 

“Het maakt de situatie in het land bijzonder. Bij klassieke conflicten worden mijnen gebruikt die gemaakt zijn in de fabriek en die geclassificeerd zijn, waarvan het risico kan achterhaald worden. Bij zelfgemaakte of geïmproviseerde bommen daarentegen is het niet geweten hoe ze precies gemaakt zijn of welke technologie erachter zit. Onze ontmijningsteams moeten zich aanpassen aan deze nieuwe soort dreiging, waar humanitaire werkers voorheen niet echt aan werden blootgesteld.

Door het gebruik van deze explosieven zal de oorlog nog lang slachtoffers maken, omdat ze achterblijven wanneer de gevechten voorbij zijn en de strijdende partijen zijn vertrokken.”

Hoe pakt Handicap International de ontmijning van zelfgemaakte bommen aan? 

“We hebben de laatste maanden meer dan 90 niet-technische onderzoeken uitgevoerd in gebieden waar de strijdkrachten geïmproviseerde explosieven hebben geplaatst. Op basis van die onderzoeken kunnen we de gevaarlijke plaatsen bepalen en aanduiden, zodat we de bevolking kunnen wijzen op de dreiging. We sturen onze onderzoeksverslagen ook naar de autoriteiten, die voor ons het licht op groen kunnen zetten om tot ontmijning over te gaan. 

Onze ontmijningsdeskundigen werken momenteel ook procedures en een opleiding uit over de aanpak en neutralisering van zelfgemaakte springtuigen, aangezien er voor dit soort type wapen nog geen internationale normen gelden over een humanitaire interventie. 

Parallel zijn er mobiele teams van Handicap International die elke dag bewustmakingssessies geven over de gevaren van explosieve oorlogsresten en hoe met deze explosieven moet worden omgegaan. Want lang niet iedereen is hier goed van op de hoogte.” 

Waarom is ingrijpen in Irak nodig voor Handicap International? 

“De mate waarin Irak vervuild is door explosieven is echt ongezien. Er liggen oorlogsresten en zelfgemaakte bommen op de velden, in huizen, soms in lijken of in ijskasten. De hoeveelheid en verscheidenheid aan explosieven is nieuw. Gezien onze ervaring op het vlak van ontmijning wereldwijd, kan Handicap International hier echt het verschil maken.

Ook is Handicap International al meer dan 25 jaar aanwezig in Irak met ontwikkelingsprojecten. Het is sinds 2014 dat we er aan noodhulp doen. Ons werk op het vlak van revalidatie, psychosociale steun, sensibilisering over de gevaren van oorlogsresten en de inclusie van personen met een handicap bij humanitaire activiteiten, heeft een grote rol gespeeld om beter toegang te krijgen tot bepaalde zones. De ontmijningsactiviteiten die we nu ook uitvoeren, zijn complementair met wat we eerder deden in het land. 

Als humanitaire organisatie is het ten slotte onze plicht om de Iraakse bevolking te helpen, zeker de kwetsbaarste mensen, voor wie het moeilijk is om toegang te krijgen tot elementaire sociale diensten. Met onze activiteiten om explosieven op te ruimen, creëren we een veilige situatie voor de mensen en geven we hen de kans om de draad terug op te pikken, bijvoorbeeld om hun zaakje opnieuw te openen of weer op het veld te werken. 

Het doel van Handicap International is om een globaal antwoord te bieden op de situatie in Irak, waarmee we zowel de gastgemeenschappen als de ontheemden en de terugkeerde mensen ondersteunen.”