Handicap International helpt burgers in Ivoorkust

Sinds 23 maart zijn er in Ivoorkust urgentiespecialisten van Handicap International aanwezig. De organisatie heeft een eerste team uitgestuurd omdat de leefomstandigheden van de burgerbevolking in Ivoorkust en op de grens met buurland Liberia slechter worden. Hélène Robin, verantwoordelijke voor de noodhulpprogramma’s van Handicap International, geeft meer uitleg.

Hoe heeft Handicap International gereageerd op de crisis in Ivoorkust?

Handicap International is een ngo die gespecialiseerd is in noodhulp. In crisissituaties begeven onze teams zich naar het terrein en evalueren ze de situatie en de noden van de slachtoffers. Daarna spelen ze zo snel mogelijk op die noden in. Deze week hebben we de situatie in Liberia geëvalueerd. Sinds 28 november, de dag waarop de uitslag van de presidentsverkiezing bekend werd, zijn al meer dan 77.000 Ivoriaanse vluchtelingen naar Liberia gevlucht. De Verenigde Naties schatten dat het er binnenkort nog 200.000 meer zullen zijn.

De overgrote meerderheid van de vluchtelingen is opgevangen in plaatselijke gemeenschappen. Anderen kwamen terecht in vluchtelingenkampen onder toezicht van het Hoog Commissariaat van de Vluchtelingen (UNHCR). We vrezen dat die gemeenschappen op termijn niet langer de middelen zullen hebben om vluchtelingen op te vangen. Dat kan de spanningen nog doen oplopen.

In Ivoorkust zelf stijgt het dodental intussen. Volgens de Verenigde Naties hebben de gevechten al 500 doden geëist. En het valt te vrezen dat de Ivoriaanse crisis evolueert van een gewapend conflict tussen twee politieke fracties naar een totale burgeroorlog, waarbij de bevolking om etnische of religieuze redenen het eerste doelwit van geweld wordt. In Abidjan (een van de grootste steden in Ivoorkust) laait het geweld al vijf dagen op. Daardoor dreigen er snel meer gewonden te vallen, wat tot een nieuwe vlucht van de bevolking kan leiden. De UNHCR schat dat een miljoen mensen de stad al hebben verlaten.

Hoe verloopt de medische dienstverlening nu?

In de hoofdstad blijft er maar één ziekenhuis over: in Abobo, een van de wijken waarin de aanhangers van Alassane Ouattara en van Laurent Gbagbo het tegen elkaar opnemen. De omstandigheden waarin het medisch personeel moet werken, zijn bijzonder moeilijk. Het economische embargo verhindert immers elk transport van medicijnen en hulpgoederen. Enkele medische ngo’s bieden eerste hulp, maar ze kunnen geen of weinig nazorg verzekeren, vooral eens de gewonden het ziekenhuis verlaten hebben.

Het is nochtans essentieel om de gewonden een tijd op te volgen. Het gebeurt dat een gewonde snel uit het ziekenhuis wordt ontslagen om plaats te maken voor nieuwe slachtoffers. Daarna krijgt hij dikwijls geen enkele zorg meer, terwijl hij leeft in erg onhygiënische omstandigheden, waar infecties vrij spel kunnen krijgen. Afhankelijk van de ernst van de verwondingen, gangreen of infecties kan het leven van het slachtoffer zelfs in gevaar verkeren. Verder kan het gebrek aan revalidatie tot zware en definitieve handicaps leiden. De postoperatieve opvolging van gewonden lijkt ons nu prioritair. Handicap International heeft daar in conflictsituaties veel ervaring mee.

Welke hulp biedt Handicap International precies?

In Liberia zijn we van plan om bij vluchtelingen en opvangfamilies buurtacties op touw te zetten om diegenen die het meest kwetsbaar zijn (personen met een handicap, zwangere vrouwen, oudere mensen…) te beschermen. We willen die mensen identificeren en hun noden evalueren om hen vervolgens specifieke en aangepaste hulp te bieden. Die hulp zullen we afstemmen op het werk van de andere humanitaire organisaties die al ter plaatse zijn. Handicap International zou ook kunnen deelnemen aan collectieve acties zoals de verdeling van noodpakketten. We weten dat de context heel onstabiel is en dat de noden snel kunnen veranderen. We moeten dus zelf in staat zijn om onze hulp voortdurend aan te passen.

Wegens de onzekere toestand in Abidjan organiseren we daar geen enkele verdeling van hulpgoederen. De mogelijke acties die we er kunnen ondernemen, bestaan vooral uit de verzorging van gewonden: postoperatief, traumatisch en orthopedisch. We voorzien vroege revalidatie en ademhalingstherapie, we geven ook orthesen en bieden technische hulp (wandelstokken, krukken), speciale matrassen om doorligwonden te vermijden… Zo vullen we het werk van medische ngo’s aan.

Welke factoren kunnen de acties van Handicap International belemmeren?

In elke crisissituatie moeten we met verschillende factoren rekening houden. We moeten ons afvragen of we wel de middelen hebben om aan de noden tegemoet te komen, of we snel genoeg kunnen ingrijpen, of de werkomstandigheden veilig zijn, of we de nodige financiële middelen hebben… Eens we op het terrein zijn, kunnen er zich dan nieuwe obstakels voordoen, zoals plots onveilige situaties en blokkades. Daardoor kan elke actie onmogelijk worden. Het is ook mogelijk dat we ter plaatse vaststellen dat andere plaatselijke of internationale organisaties al bepaalde noden invullen. Dat was recent het geval in Libië. Op basis van die rationele elementen beslissen we over het doorvoeren, de draagwijdte en de inhoud van onze tussenkomst.

De grootste hindernis voor internationale hulporganisaties in Ivoorkust is de onveiligheid. In sommige wijken van Abidjan, zoals Abobo, Williamsville of Yopougon, heerst chaos. Dat zorgt ervoor dat onze mogelijkheden om op crisissen te anticiperen en om erop te reageren worden beperkt. In zo’n gevoelige context moet elke professionele humanitaire organisatie de risico’s heel precies proberen in te schatten. Vanaf het moment dat we een evenwicht gevonden hebben en dat we geschikte mensen hebben die vertrouwd zijn met een oorlogscontext, kan onze actie van start gaan.

Hoe komt het dat de crisis in Ivoorkust het grote publiek maar matig mobiliseert?

De presidentsverkiezing in november heeft een bestaande crisis alleen maar erger gemaakt. De interne strijd en de politieke spanningen zijn al meer dan tien jaar aan de gang. De publieke opinie heeft zich bij die situatie neergelegd, zoals ze zich over het algemeen bij de chronisch instabiele toestand in Afrika heeft neergelegd.

En de actuele internationale context heeft de zichtbaarheid van deze crisis geen goed gedaan. De plotse opstanden in de Arabische wereld en de ramp in Japan hebben de aandacht van de internationale gemeenschap en de media doen afnemen.
En omdat de crisis dag na dag erger wordt, kunnen internationale hulporganisaties niet dichter bij het conflict komen en kunnen ze dus niet over de crisis getuigen. Zo kunnen ze de aandacht van de publieke opinie niet richten op het lot van de burgers, die het risico lopen het eerste doelwit van het geweld te worden.

Ondanks alles mag de crisis in Ivoorkust niet uit ons gezichtsveld verdwijnen. Als humanitaire organisatie moeten we zo snel mogelijk optreden in Ivoorkust en in Liberia om de gewonden, de vluchtelingen en de Liberiaanse gemeenschappen die hen opvangen bij te staan. De omstandigheden waarin de slachtoffers van de crisis moeten leven zijn immers erg onrustwekkend.