Kinderen strijden tegen seksueel geweld

In Rwanda, Kenia en Burundi lopen kinderen met een handicap drie tot vier keer meer kans om het slachtoffer te worden van geweld en seksueel misbruik. Handicap International strijdt tegen deze gruwelijke vorm van geweld en laat kinderen daarbij een leidende rol opnemen. “Ik zie met eigen ogen hoe vreselijk de gevolgen zijn. We kunnen niet gewoon toekijken”, zegt de dertienjarige Marie uit Rwanda.

In het westen van Rwanda, vlak aan de grens met Congo, oefenen de leerlingen van de lokale school een dans en een toneelstuk. Ze zijn lid van de ‘inclusieve club voor de bescherming van kinderen tegen seksueel geweld’. De groep telt 55 leerlingen tussen 10 en 18 jaar oud. Hun dansje ziet er op het eerste gezicht vrolijk uit, maar de boodschap die ze willen meegeven aan de andere leerlingen en aan de volwassenen in de buurt is minder luchtig. “We willen een stem geven aan de kinderen die het slachtoffer werden van seksueel geweld”, zegt de 17-jarige Immaculée.
De club wordt begeleid door leerkrachten en leden van de lokale organisatie APESEK , die op hun beurt zijn opgeleid door Handicap International. “Het uitgangspunt van het project Ubuntu Care, dat zowel in Burundi, Rwanda als Kenia loopt, is dat de actie van de kinderen zelf moet komen”, zegt projectverantwoordelijke Sophia Hedjam. “Ze worden heel intens bij het project betrokken.”

Er zitten ook een tiental kinderen met een handicap. “Dat is logisch”, zegt Sophia, “want kinderen met een handicap lopen 3 tot 4 keer meer kans om het slachtoffer te worden van seksueel geweld.  Vaak hebben zij geen sociaal leven, waardoor ze geen informatie krijgen en niet weten wat hun rechten zijn. Ze zijn vaak ook financieel en psychologisch afhankelijk van de dader, die dikwijls een familielid of een vriend blijkt te zijn.”
Drie of vier keer meer kans. Het is een hallucinant cijfer dat de 17-jarige Immcaluée niet kent, maar het verbaast haar ook niet. “Veel kinderen met een handicap hebben niemand die echt naar hen omkijkt. Ze zijn alleen, ze kunnen zich niet verdedigen, of ze weten niet dat ze zich mogen verdedigen. En er wordt niet naar hun geluisterd, als ze erover klagen.”
Een evidentie om kinderen met een handicap bij het project te betrekken, is het zeker niet. “Veel kinderen met een handicap vinden nog steeds de weg niet naar school”, zegt Immaculée bezorgd. “Zeker kinderen uit afgelegen gebieden, met meerdere handicaps. Die worden helemaal uitgesloten. Het is onze taak om de ouders van die kinderen te overtuigen hen toch naar school te sturen.”

Angst

“Dankzij de club wordt het taboe rond seksueel geweld tegen kinderen doorbroken. Vroeger werd er op school nauwelijks over gepraat, terwijl we nochtans geregeld de vreselijke gevolgen zagen. Het is onbeschrijfelijk: zwangerschappen, hiv-besmettingen, … En dan is er ook nog het psychologisch trauma”, zegt Immaculée, die weet te vertellen dat veel kinderen last hebben van angstgevoelens. “Ik denk er ook heel vaak aan. Als ik op de terugweg ben van school, of als ik een groep jongeren zie die duidelijk onder invloed is van drugs of alcohol, dan ben ik bang.”
Het project Ubuntu Care maakt het onderwerp niet alleen bespreekbaar, ook preventie vormt een belangrijk aspect. “Doordat we weten hoe we problemen kunnen vermijden, voelen we ons al wat meer zelfzeker”, zegt Marie. We weten dat we moeten proberen te vermijden om op ons eentje te verplaatsen, zeker naar afgelegen zones en zeker wanneer het donker wordt. We weten dat we mensen die we niet kennen en die ons hulp aanbieden, moeten wantrouwen. En we weten dat we het aan onze ouders moeten vertellen als iemand ons oneerbare voorstellen doet.”
Van cruciaal belang om geweld te voorkomen: het stilzwijgen doorbreken en de dader aanklagen. “Als we weten dat een kind op school het slachtoffer werd van seksueel geweld, stappen we ernaar toe en gaan we samen met onze begeleiders hulp zoeken en leggen we klacht neer. Vroeger was het vaak zo, dat de familie van het slachtoffer en de familie van de dader overeenkwamen om er niet over te praten, enerzijds om goede relaties te houden, maar ook om niet in aanraking te hoeven komen met de overheid. Dit proberen wij te doorbreken.”
Als ze volgend jaar haar middelbare studies beëindigt, wil Immaculée verder studeren en dokter worden. En ze wil vooral haar acties voortzetten en de boodschap blijven verspreiden. “We hebben al wat bereikt, maar de positie van een kind is beperkt, ik denk dat er beter naar mij zal geluisterd worden, eens ik volwassen ben.”