“Met het offensief op Mosoel dreigt een ongeziene humanitaire crisis”

Het offensief op de Iraakse stad Mosoel kan leiden tot een humanitaire crisis van een nooit geziene omvang. Handicap International vreest dat mensen die Mosoel ontvluchten geen toegang zullen krijgen tot humanitaire hulp. Thomas Hugonnier, verantwoordelijke noodoperaties in Irak, licht de situatie toe. “Onze interventie steunt op vier pijlers: psychosociale hulp, fysieke revalidatie, integratie en ontmijning. In zo’n rampzalige situatie maakt onze brede aanpak het verschil.”

Wat is de situatie in Irak, en in Mosoel in het bijzonder?

Thomas Hugonier: “De voorbije jaren zijn meer dan 3,3 miljoen Irakezen op de vlucht geslagen bij de strijd tussen gewapende groepen en het regeringsleger. Er wordt geschat dat 10 miljoen mensen humanitaire hulp nodig hebben. Mosoel, de tweede grootste stad van het land, telde vóór de oorlog 1,8 miljoen inwoners. Toen Islamitische Staat in juni 2014 de controle verwierf, trokken bijna een half miljoen inwoners weg uit de stad en de omgeving, voornamelijk naar Iraaks-Koerdistan. De Iraakse regering tracht sindsdien Mosoel te heroveren. Sinds het begin van het offensief in maart 2016 boekte het regeringsleger de voorbije maanden langzaam vooruitgang. De nu ingezette militaire operatie is bedoeld om de stad definitief opnieuw in te nemen.”

Wat zijn de humanitaire gevolgen van het offensief op Mosoel?

“De humanitaire situatie in Irak is al kritiek. Met het offensief op Mosoel bereiden de internationale organisaties zich voor op een ongeziene uitdaging, zowel op het vlak van de omvang van de crisis als de diversiteit van de behoeften. De Verenigde Naties hebben het over mogelijks de grootste humanitaire crisis van 2016 en de grootste volksverplaatsing sinds de genocide in Rwanda.”

“Talloze gezinnen ontvluchten de stad uit angst voor het geweld en naarmate de hevigheid van de strijd toeneemt, zullen het er steeds meer worden. Tot 1,5 miljoen burgers zouden rechtstreeks getroffen worden door deze militaire operatie. Een miljoen onder hen zou naar veiligere gebieden trekken, ver weg van huis. Hele gezinnen zullen in allerijl en zonder voedsel, verzorging of onderdak op de vlucht slaan. Deze tienduizenden gezinnen zullen zich in gevaarlijke gebieden begeven, vol explosieve oorlogsresten.”

Wat doet de internationale gemeenschap om deze situatie het hoofd te bieden?

“Er worden momenteel lang niet voldoende middelen vrijgemaakt. Vandaag is minder dan de helft van het vereiste budget beschikbaar voor de opvang van ontheemde gezinnen in kampen. [1] Landen en internationale geldschieters blijven apathisch voor de planning van een massale en gecoördineerde humanitaire hulp, terwijl er dringend een grootschalig humanitair antwoord moet komen om de gevolgen van de huidige en toekomstige vluchtelingenstroom te beperken.”

Wat plant Handicap International om de ontheemde families te helpen?

“Onze interventie steunt op vier pijlers: psychosociale hulp, fysieke revalidatie, integratie en ontmijning. In een dergelijke crisis is psychosociale ondersteuning van cruciaal belang: wij helpen mensen die waarschijnlijk al twee jaar lang te midden van het geweld hebben geleefd en die alles moesten achterlaten in afgrijselijke omstandigheden. Hun naasten, hun huis, hun werk … Dat is allemaal bijzonder traumatiserend, voor kinderen en ouderen nog het meest.”

“20% van de bevolking van Mosoel bestaat momenteel uit alleenstaande moeders, personen met een handicap en kwetsbare personen. Zij zijn extreem kwetsbaar tijdens dergelijke volksverhuizingen, want ze krijgen nog moeilijker toegang tot gezondheidszorg dan tevoren. Daarom zetten we mobiele teams in die kinesitherapiesessies geven en krukken en rolstoelen uitdelen. Om de toegang tot gezondheidszorg te bevorderen, leiden we ook andere ngo’s op opdat zij bij hun hulpacties rekening zouden houden met de noden van de meest kwetsbare personen. Of het nu gaat om het transport van vluchtelingen vanuit de “groeperingszones” of in eender welk kamp (opvang, sanitair, sociale centra, scholen enz.), de fysieke toegankelijkheid voor de meest kwetsbare personen is een uitdaging die aangepakt moet worden.”

“Ten slotte plannen onze teams ook om technisch onderzoek te voeren naar achtergebleven springtuigen in de zones die door vluchtelingen worden doorkruist en in de zones voor ontheemden in de vlakte van Ninive. Daarnaast kunnen sensibiliseringscampagnes rond de risico’s van explosieve oorlogsresten en zelfgemaakte springtuigen gegeven worden om het aantal ongevallen te beperken.”

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor humanitaire hulpverleners?

“Wanneer ze de stad Mosoel ontvluchten, worden de inwoners onderworpen aan controles van verschillende partijen in het conflict, die elke infiltratie door Islamitische Staat wensen te voorkomen. Dit betekent dat mensen soms dagenlang worden vastgehouden alvorens ze de toelating krijgen om naar een humanitair kamp te gaan voor hulp. Momenteel is er geen humanitaire hulpverlening voorzien in deze zones, terwijl de vluchtelingen er nood hebben aan water, voedsel, … Soms worden er familieleden ook van elkaar gescheiden. Dat baart ons bijzonder veel zorgen.”

“Gezien de mogelijke spanningen tussen gemeenschappen kunnen vluchtelingen ook geconfronteerd worden met discriminatie in hun toegang tot humanitaire hulp, omwille van hun etnische of religieuze achtergrond. Ook die ongelijkheid moeten we aanpakken.”

Waarom is de interventie van Handicap International in Irak zo belangrijk?

“Wij zijn al 25 jaar aanwezig in Irak en helpen er sinds 2014 de Iraakse vluchtelingen. We gaan zo dicht mogelijk bij de conflictzones, waar we soms één van de weinige aanwezige ngo’s zijn. We zetten vooral complementaire acties op touw, met ontmijningsoperaties in gestabiliseerde zones, sensibiliseringscampagnes rond de gevaren van springtuigen en medische bijstand voor gewonden. En er is dus ook een belangrijk psychosociaal luik.”

“In zo’n rampzalige situatie maakt onze brede aanpak het verschil. We besteden bijzondere aandacht aan de meest kwetsbare personen, mensen die niet over de middelen beschikken om zich alleen te verplaatsen, zieken en personen met een handicap. In een acute crisissituatie is toegang tot gepaste humanitaire hulp erg belangrijk voor deze zeer kwetsbare personen.”

 

[1] http://www.unocha.org/top-stories/all-stories/iraq-54-cent-planned-programmes-have-either-shut-down-or-could-not-begin-all