William Boeva
Comedian
'We leven in een maatschappij die zo afgescheiden is van mensen met een beperking dat we denken dat ze goed verzorgd worden. Maar zodra je zelf in die situatie terechtkomt, besef je hoe anders de werkelijkheid is.'
William Boeva heeft weinig introductie nodig. De afgelopen 15 jaar veroverde de Antwerpenaar als stand-up comedian, presentator en acteur het Vlaamse medialandschap. Sinds hij in 2022 naar buiten kwam met een open brief over inclusie, werd hij een boegbeeld en gepassioneerd voorvechter van mensenrechten.
William, sinds enkele jaren ben je veel meer dan alleen comedian. Op welk punt had je door dat je jouw stem ook voor iets anders moest gebruiken?
Toen ik 2012 Humo’s Comedy Cup won, werd ik veel aangesproken door organisaties voor de rechten van mensen met een beperking. Ik schoof dat van mij af omdat ik mij niet herkende in hen. De mensen met een beperking die ik tot dan toe tegenkwam zaten, zonder dat onrespectvol te bedoelen, in een heel afhankelijke positie. Ik dacht altijd: het valt bij mij nog wel mee. Naarmate ik ouder ben, ben ik er meer over beginnen nadenken.
Welke factoren zijn daarin belangrijk geweest?
Mijn vader heeft daarin een grote rol gespeeld. Hij maakte als voorzitter van de Witte Brigade Fidelio de Tweede Wereldoorlog mee en leerde me dat je niet te snel moet oordelen over anderen. We moeten praten, redeneren en luisteren. Je kunt je niet zomaar distantiëren van een groep waar je deel van uitmaakt.
Ook begon ik steeds meer te beseffen hoe erg ik me ben gaan aanpassen aan een maatschappij die niet toegankelijk is voor mij. Ik werk en betaal belastingen, maar kan niet eens de trein nemen. Ik verberg mijn rolstoel om anderen niet ongemakkelijk te maken. Allemaal ten koste van mezelf, gewoon om een eerlijke kans te kunnen krijgen. Dat onrechtvaardigheidsgevoel begon steeds meer aan mij te knagen. Nu ik eindelijk een stem heb die mensen horen, moet ik kiezen: zwijgen of spreken. Ik wil spreken, zodat anderen met een beperking ook kansen krijgen en de beweging versnelt.
Je kiest er nu toch om samen te werken met Handicap International. Wat is jouw band met de organisatie?
Ik verwijs heel vaak naar Handicap International. Dat is voor mij een instituut, op niveau van de allergrootste organisaties. Dat maakt indruk, zelfs op een sceptisch publiek. Regelmatig krijg ik te horen dat ik mijn standpunten uit eigenbelang verkondig. Omdat ik kritiek heb op bepaalde tv-programma’s wordt mij verweten jaloers te zijn. Door experten en organisaties als Handicap International aan te halen, laat ik zien dat wat ik zeg op feiten is gebaseerd, niet op persoonlijke motieven. Het is niet alleen mijn probleem, maar een systematisch iets dat veel mensen met een beperking ervaren.
Met haar Blauwe Veter-campagne belicht Handicap International het belang voor universele revalidatiezorg. Het is geen geheim dat je zelf ook een heel traject hebt afgelegd.
Bij mijn geboorte was er niets zichtbaar dat op een handicap wees. Dat werd pas duidelijk toen ik drie jaar oud was. Vanaf dat moment begon een traject met een eerste operatie toen ik vijf was. Ik heb verschillende verlengingsoperaties ondergaan, die doorgingen tot ik 16 of 17 jaar oud was. Tot op de dag van vandaag heb ik regelmatig iets aan de hand, zoals spierverlengingen en twee heupprotheses. Het is een eeuwigdurend iets dat de rest van mijn leven zal doorgaan. Ik heb zeven keer opnieuw moeten leren lopen.
Dat klinkt als een enorm zwaar proces. Hoe kijk je daar nu op terug?
Op dat moment zelf is het vloeken, maar dat is tijdelijk. De pijn wordt minder en weegt niet op tegen de positieve gevolgen. Het proces van die verlengingen heeft ervoor gezorgd dat ik niet alles in mijn leven hoef aan te passen. Het is moeilijk, maar wel haalbaar.
Kun je een concreet voorbeeld geven van hoe die operaties je leven hebben verbeterd?
Ik kan aan een gewoon fornuis koken, bijvoorbeeld. Zonder die operaties zou dat niet mogelijk zijn geweest. Je moet voor veel dingen een oplossing zoeken, en dat lukt meestal wel, maar de maatschappij maakt het ons niet makkelijk. Het vinden van oplossingen kost vaak ook veel geld. Het was een investering in mezelfwaardoor ik nu een beter leven kan leiden.
Het klinkt alsof het traject je ook mentaal heeft gevormd.
Absoluut. Door mijn ervaringen heb ik veel bijgeleerd. Ik ben vastbesloten om het leven te leiden dat ik wil. Revalidatie of andere obstakels zullen me daar niet van weerhouden.
Kan je je voorstellen dat er op sommige plekken maar 3 procent van de mensen deze zorg zou kunnen krijgen?
Ja, ik kan me dat zeker voorstellen. Zelfs hier is de situatie allesbehalve perfect. We leven in een maatschappij die zo afgescheiden is van mensen met een beperking dat we denken dat ze goed verzorgd worden. Maar zodra je zelf in die situatie terechtkomt, besef je hoe anders de werkelijkheid is.
Heb je daar een specifiek voorbeeld van?
Een paar jaar geleden is de elektrische motor van mijn rolstoel gestolen. Mensen zeggen dan vaak: 'Vraag een nieuwe aan'. Maar zo werkt dat niet. Je krijgt slechts een deel vergoed. De volledige set kost 11.000 euro, maar ik kreeg slechts 3500 euro terugbetaald. De rest moest ik zelf betalen. Dat klopt niet. Zonder die motor kan ik niet buiten, en dat is een basisbehoefte voor een menswaardig bestaan. Gelukkig heb ik een baan waarmee ik dat kan betalen, maar voor iemand met een invaliditeitsuitkering is dat niet haalbaar. Het is al moeilijk genoeg om deel te nemen aan de maatschappij zonder deze extra kosten en obstakels.
9 oktober strik je de Blauwe Veter voor Handicap International. Wat heeft je overtuigd om aan de campagne mee te doen?
Universele revalidatiezorg is een basisrecht. Mensen staan er niet genoeg bij stil dat er een minderheidsgroep is waar je je hele leven lang kans op hebt om deel van uit te maken. Het maakt niet uit wie je bent of wat je doet; als Usain Bolt morgen wordt aangereden, is hij ook iemand met een beperking. Iedereen is maar tien seconden verwijderd van zo’n situatie. Zodra je in zo’n situatie terechtkomt, word je overweldigd door een revalidatietraject. We moeten dit normaliseren en toegankelijker maken.
Welke boodschap hoop jij mee te geven? Wat wil je dat mensen zich realiseren of veranderen?
Ik wil dat mensen begrijpen dat een beperking of zorgbehoefte niet het einde van je leven betekent. De vraag is niet of je ooit revalidatie nodig zult hebben, maar wanneer en hoe je ermee omgaat. Daarom is het zo belangrijk dat we revalidatiezorg normaliseren en toegankelijker maken. Als mensen weten dat er een goed systeem en vangnet voor iedereen is, wordt de stap naar acceptatie veel kleiner en minder beangstigend. Ervaringen met revalidatie kunnen zelfs verrijkend zijn, als we ze op de juiste manier benaderen.
fotografie : Bas BOGAERTS
fotografie : Bas BOGAERTS