Een banaal ongeluk met vreselijke gevolgen
3 maart 2002: een datum die Achanh nooit meer zal vergeten. Die dag kreeg hij tijdens het werken op het veld een ongeval dat hem zijn arm kostte. Een dag als alle andere in Laos en een ongeluk zoals ginds al te vaak gebeurt.
De dag begint traditioneel vroeg in Laos. Van bij zonsopgang, rond 6 uur ’s ochtends, staat iedereen op om zich klaar te maken voor de komende werkdag. Die ochtend beslist Achanh om vroeg te vertrekken , samen met zijn broer, om het stuk grond te ontginnen waarop ze rijst willen planten. De twee mannen gaan aan de slag en beginnen de begroeiing te verwijderen met een soort zeis. Plots botst Achanh met zijn mes tegen een metalen voorwerp, een van die fameuze “bombies”, de BLU 26. Heel het land ligt er vol van, vooral deze regio, die zwaar getroffen werd door Amerikaanse bombardementen tijdens de Vietnamoorlog.
De BLU 26 is uiterst onvoorspelbaar. Er bestaan drie soorten ontstekingsmechanismen, maar het is onmogelijk uit te maken om welke soort het precies gaat. Een kind kan het vijf keer tegen een boom gooien zonder dat er iets gebeurt en bij de zesde poging ontploft de BLU 26. Bovendien is de clusterbom zo ontworpen dat hij bij de explosie uiteenspat in gietijzeren kogeltjes. Onnodig te beschrijven welke vreselijke verwondingen de slachtoffers oplopen die zich toevallig in de buurt van de projectielen bevinden.
Achanh heeft geen geluk: het tuig ontploft wanneer hij er met zijn zeis tegen botst. “Gelukkig was mijn broer een eind verderop aan het werken en raakte hij niet gewond. Na de explosie verloor ik het bewustzijn. Hij bracht me weer bij kennis en rende naar het dorp om hulp te zoeken. Vervolgens werd ik naar het dorp gebracht. Dat duurde een uur, maar veel konden ze niet voor mij doen. Dus werd ik in een tuk-tuk eerst naar het gezondheidscentrum en dan naar het ziekenhuis van Sepon gebracht. Maar ook daar konden ze mij niet helpen. De volgende ochtend ben ik dan overgebracht naar het provinciale ziekenhuis van Savannakhet.”
Apay, zijn vrouw, vertelt: “Toen zijn broer aankwam in het dorp en schreeuwde dat mijn man gewond was, was ik erg ongerust. Ik was bang dat hij zou sterven en vroeg me af wat er moest worden van de kinderen en mezelf. We hadden toen al drie kinderen, twee meisjes en een jongen. De jongste was nog een baby. Ik kon zelfs niet meegaan naar het ziekenhuis, want ik moest in het dorp blijven om voor de kinderen te zorgen. Bovendien had ik geen geld. Dus ging zijn broer met hem mee naar Savannakhet“.
Achanh bleef precies één maand en twee dagen in het ziekenhuis. “De artsen wilden me niet ontslaan voordat ik volledig genezen was.”
Hij liep tal van verwondingen op en zijn rechterarm moest geamputeerd worden. Pas wanneer hij zijn hemd optilt wordt duidelijk wat hij heeft moeten doorstaan. De rechterkant van zijn rug vertoont diepe littekens. De stukjes metaal hebben hem letterlijk opengereten.
De eerste dagen en weken na zijn terugkeer waren niet gemakkelijk voor de familie: “Ik was woedend en zat met een zwaar gevoel van verlies. Ik was ook heel angstig en vroeg me af hoe ik nu mijn gezin moest voeden, mijn huis onderhouden en voor de kinderen zorgen.” Ook zijn vrouw maakte zich ongerust en stond bovendien onder druk: “Mijn moeder zei dat ik hem moest verlaten en een andere man zoeken“. Ze kan haar lach niet bedwingen wanneer ze een blik werpt in de richting van haar echtgenoot. “Ik had best wel gewild, want ik was bang voor de toekomst, maar ik vond niemand anders. Maar nu denk ik er niet meer aan om bij hem weg te gaan. We hebben vier kinderen en ik kan onmogelijk alleen voor hen zorgen. We hadden het al moeilijk voor het ongeval. Bovendien zie ik hem nog altijd graag!” Waarna ze opnieuw begint te lachen…
Uiteindelijk trekt het gezin zich zo goed en zo kwaad als het gaat uit de slag. In het begin komen de buren hen helpen om het veld te bewerken voor het zaaien en om rijst te planten. Apay kon dat onmogelijk alleen aan, want ze moest voor de kinderen zorgen. Achanh van zijn kant was nog niet in staat om weer te beginnen werken als boer, temeer omdat hij moet leren om alles te doen met zijn linkerhand. “Het was moeilijk voor mij. Een tak afsnijden bijvoorbeeld, lukte niet echt: nu eens zat ik te hoog, dan weer te laag. Maar nu gaat het veel beter.” Om zijn facturen te kunnen betalen, maakt hij nu ook tenen manden.
Het provinciale revalidatiecentrum van Savannakhet stelde hem begin dit jaar een prothese voor, maar hij heeft er geen goede greep mee. Dus stopte hij ze ergens in een kast en moet hij lang zoeken om ze terug te vinden. “Ik kan er gewoon niet mee werken.”
UXO Lao, een Laotiaanse ontmijningsorganisatie, lanceerde na het ongeluk een sensibiliseringscampagne voor de bevolking. Toch blijven de mensen zich zorgen maken. “Ik ben echt bang dat er opnieuw een ongeval gebeurt in mijn familie en vooral dat er mijn vrouw iets overkomt. Ik verbied mijn kinderen trouwens om metaal te gaan zoeken in het bos. Als ik kinderen zie met een detector, vertel ik hen dat ze niet naar het bos mogen gaan. ‘Kijk eens wat er met mij gebeurd is’, waarschuw ik, maar ze antwoorden altijd dat ze voorzichtig zijn. Maar je weet maar nooit, want ik was tenslotte gewoon maar boomtakken aan het afsnijden toen het gebeurd is. Het is echt moeilijk om dat te stoppen.”
Waarna hij naar zijn driejarig zoontje kijkt dat op een stromat zit en met papa’s prothese speelt.
