Een verborgen gevaar
Antipersoonsmijnen zijn explosieven die vlak onder de grond worden begraven en ontploffen wanneer iemand erop stapt of ze aanraakt. Naast antipersoonsmijnen bestaan er ook antitankmijnen die alleen afgaan onder zware druk, bijvoorbeeld als er een tank of auto over rijdt.
Beide soorten zijn landmijnen, maar terwijl antitankmijnen vooral militaire doelen treffen, zijn antipersoonsmijnen specifiek gemaakt om mensen te raken, en daarbij vallen heel wat onschuldige slachtoffers.
Burgers zijn de eerste slachtoffers
Antipersoonsmijnen doden, verminken of verwonden mensen en leiden bij slachtoffers vaak tot ernstige handicaps en zware psychologische trauma’s. Van de geregistreerde slachtoffers tussen 1999 en 2023 behoorde 80% tot de burgerbevolking.
Een gevaar op lange termijn
Antipersoonsmijnen blijven vaak nog tientallen jaren na een conflict actief, verborgen onder de grond of tussen vegetatie. Ze vergaan bovendien niet met de tijd en blijven dus even dodelijk als op de dag dat ze werden geplaatst.
Het resultaat? Volledige regio’s blijven ongeschikt voor landbouw, infrastructuur of bewoning, wat de wederopbouw van gemeenschappen belemmert. Generaties lang lopen burgers gevaar: kinderen die na het conflict worden geboren, groeien op met het constante risico om verminkt of gedood te worden door achtergebleven mijnen.
Myanmar, het land met de meeste doden
Nergens is het gevaar van antipersoonsmijnen zo duidelijk als in Myanmar. Decennia van sporadische conflicten tussen het leger en etnische rebellengroepen hebben geleid tot een land vol met landmijnen. In 2023 vielen er 1003 doden te betreuren, waarvan het merendeel burgers. Geen enkel ander land telde dat jaar meer slachtoffers van antipersoonsmijnen.
Producenten van antipersoonsmijnen
In totaal produceren 12 landen antipersoonsmijnen, waaronder Myanmar, Rusland, Iran en Noord-Korea. Tussen midden 2023 en oktober 2024 werden dit soort mijnen al zeker door deze landen ingezet. De inzet van landmijnen in de oorlog in Oekraïne zorgde bovendien voor het meest wijdverspreide gebruik van landmijnen in decennia.
België speelde een echte voortrekkersrol door als eerste land antipersoonsmijnen te verbieden. Ook in de internationale strijd voor een verbod op deze wapens, die uitmondde in het Verdrag van Ottawa, zette België zich op de kaart.
Het Verdrag van Ottawa
Het Verdrag van Ottawa verbiedt het gebruik, de productie, opslag en handel van antipersoonsmijnen. Meer dan 164 landen hebben het ondertekend, waarmee ze ook beloven om voorraden te vernietigen en mijnenvelden op te ruimen. Het verdrag heeft al duizenden levens gered, maar de strijd tegen deze wapens is nog niet gestreden.
In maart 2025 kondigden Polen, Litouwen, Letland en Estland aan dat ze zich zouden terugtrekken uit het verdrag omwille van de militaire dreiging vanuit Rusland. In juni 2025 volgde ook Finland en Oekraïne. Landen die antipersoonsmijnen gebruiken, veroordelen burgers echter tot een toekomst vol gevaar en verwoesting.
Wat doet Handicap International?
Handicap International strijdt op internationaal niveau al jaren tegen het gebruik van antipersoonsmijnen. Het spoort landen aan om het Verdrag van Ottowa te ondertekenen en volgt de acties op van landen die het verdrag al eerder ondertekenden.
Via haar ontmijningswerk maakt de organisatie ook gebieden vrij van antipersoonsmijnen en andere explosieven, zodat de lokale bevolking er zonder zorgen opnieuw aan landbouw kan doen of woningen bouwen.
Ten slotte ondersteunt Handicap International slachtoffers van antipersoonsmijnen via revalidatiezorg en mobiliteitshulpmiddelen zoals prothesen, rolstoelen en krukken. Opnieuw zelfstandig zijn is de snelste weg om weer volwaardig deel uit te maken van de samenleving.
