Russische clustermunitie in het noorden van Syrië, nabij de stad Taqba. Clusterbommen verspreiden zich over grote gebieden en laten honderden bommetjes achter die vaak niet-ontploft nog jaren blijven liggen. | HI
15 jaar geleden trad het Verdrag van Oslo in werking. Deze internationale overeenkomst met ondertussen 123 lidstaten moest voortaan de productie, opslag, transfer en gebruik van clustermunitie verbieden. Een historisch moment mét de nodige impact. Lidstaten van het verdrag vernietigden immers samen al bijna 180 miljoen stuks van hun opgeslagen clustermunitie. Toch werd het wapen ook in 2024 opnieuw opnieuw ingezet en blijft het voor nieuwe slachtoffers zorgen. Dat blijkt uit de nieuwe Cluster Munition Monitor die vandaag gepubliceerd werd.
Meer weten: Wat is clustermunitie?
Vorig jaar werden wereldwijd 314 gewonden en doden gerapporteerd als gevolg van clustermunitie. Dat is 42% meer dan het jaar voordien. Opmerkelijk is dat alle gerapporteerde slachtoffers burgers waren. Veruit de meeste doden en gewonden vielen in Oekraïne, dat nu al drie jaar op rij het land is met de meeste slachtoffers door clustermunitie.
'Elk jaar vormen burgers het overgrote deel van de slachtoffers, waarvan bijna de helft kinderen zijn. Veel submunitie ontploft niet bij impact en blijft jarenlang burgers doden of verminken.' - Anne Héry, directeur beleid bij Handicap International
In Myanmar, Oekraïne en Syrië werd ook in 2024 opnieuw clustermunitie ingezet. Maar naast nieuwe aanvallen maakten ook niet-ontplofte clustermunitie uit het verleden slachtoffers. In Afghanistan, Irak, Laos, Libanon, Mauritanië, Myanmar, Syrië, Oekraïne en Jemen vielen zo doden en gewonden.
Onrustwekkende trends
Hoewel het Verdrag tegen clustermunitie zijn vruchten afwerpt, blijven er zich onrustwekkende trends afspelen. Zo zijn er bewijzen dat Iran, Noord-Korea en Zuid-Korea recent clustermunitie hebben geproduceerd.
Daarnaast vonden tussen juli 2023 en april 2024 vijf leveringen van clustermunitie plaats tussen de Verenigde Staten en Oekraïene, via het grondgebied van Duitsland, een land dat als ondertekenaar van het Verdrag geen clustermunitie mag toelaten.
Ten slotte is er nog Litouwen, dat vorige zomer besliste uit het Verdrag van Oslo te stappen en sinds 6 maart 2025 officieel geen lid meer is.
'De beslissing van Litouwen vormt een zorgwekkende bedreiging voor de internationale humanitaire ontwapeningsnormen. Het in twijfel trekken van het verdrag inzake clustermunitie is onaanvaardbaar. De staten die bijeenkomen op de jaarlijkse conferentie over clustermunitie moeten opnieuw bevestigen dat zij het verdrag krachtig ondersteunen en elk gebruik door welke partij dan ook veroordelen.' - Anne Héry, directeur beleid bij Handicap International
Fysieke en psychosociale beperkingen
Ontploffingen door clustermunitie maken zowel dodelijke als gewonde slachtoffers. Heel wat verwondingen resulteren in ernstige handicaps. Amputaties van benen en armen, hersenletsels en jarenlange pijnen zijn zeer courant. Maar ook psychosociale beperkingen zoals het post-traumatische stress-syndroom en depressies komen zeer vaak voor bij slachtoffers van clustermunitie.
Bekijk de Cluster Muntition Monitor 2025 (Engels)
