Versnippering
Clustermunitie is de lading mini-explosieven die gegroepeerd zit in een clusterbom, die een soort container is. Die clusterbom of container kan een obus, een raket of een ander projectiel zijn. Een clusterbom wordt uit een vliegtuig gedropt of over land afgevuurd. Tijdens de vlucht gaat ze open en geeft ze haar lading clustermunitie vrij, waardoor grote oppervlakken op een volstrekt willekeurige manier met een bommentapijt worden bedekt.
Burgers zijn de eerste slachtoffers
Clusterbommen doden, verwonden en verminken mensen fysiek en veroorzaken ernstige psychologische trauma’s. Van de geregistreerde slachtoffers behoort 97% tot de burgerbevolking.
Een gevaar op lange termijn
Maar liefst 40% van de clustermunitie ontploft niet wanneer ze de grond raakt. Ofwel is de munitie te licht, ofwel is de grond te mul, ofwel komt het geheel niet tot ontploffing als gevolg van een technisch mankement. De clustermunitie, die nog steeds explosief is, blijft dus achter op de grond en wordt zo even gevaarlijk als antipersoonsmijnen. Ze kan op elk moment, bij de minste aanraking, ontploffen. Het resultaat: complete gebieden worden onbewoonbaar, het sociale en economische leven valt stil en de bevolking ziet zich verplicht te vluchten. Meer nog, de explosieve resten vormen soms tientallen jaren na een conflict nog een bedreiging voor de burgerbevolking.
Laos, het meest vervuilde land ter wereld
Laos is een triest voorbeeld van het gevaar van clustermunitie op lange termijn. De laatste bombardementen in het land dateren van meer dan 40 jaar geleden (tussen 1964 en 1973), maar de clustermunitie die tijdens de gevechten werd afgevuurd maakt vandaag nog steeds slachtoffers. In veel gevallen zijn dat kinderen.
Wie maakt de clustermunitie?
In 2021 worden in totaal 16 landen, waaronder China, Rusland en Israël, nog steeds als producent beschouwd. De Verenigde Staten produceren geen clustermunitie meer, maar leggen zichzelf geen verbod op voor de productie ervan in de toekomst. Wereldwijd stockeren 59 landen nog steeds miljoenen clusterbommen. Zo zouden de Verenigde Staten drie miljoen stuks bewaren. Duitsland, Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk hebben sinds de ondertekening van het verdrag van Oslo hun voorraad vernietigd. België vernietigde haar gehele voorraad al in 2010, nog voor de inwerkingtreding van het verdrag van Oslo. Ons land was het eerste land ter wereld om een wet aan te nemen die clustermunitie verbiedt.
Wat zegt het verdrag van Oslo?
Het verdrag van Oslo verbiedt het gebruik, de productie, de verkoop en de opslag van clusterbommen en clustermunitie. Het omvat eveneens verplichtingen voor de verdragspartijen, zoals hulp aan slachtoffers en de ontmijning van vervuilde gebieden.
Het verdrag werd ondertussen door 123 staten ondertekend en werd in augustus 2010 van kracht. Sinds de invoering van het verdrag van Oslo hebben 28 verdragspartijen samen 1,5 miljoen stuks clustermunitie vernietigd. In 88% van de gevallen ging het om wapens die bij de verdragspartijen opgeslagen waren. Dit toont aan dat het verdrag van Oslo een ontegenzeglijke internationale norm is geworden en een belangrijk instrument in de strijd tegen clusterbommen en clustermunitie.