Niet-ontplofte bommen opsporen in de Bekavallei

Na de vijandelijkheden in Libanon in 2024 heeft Handicap International de verontreiniging door niet-ontplofte bommen in de Bekavallei onderzocht.

Aanduiding van gevaarlijk terrein door een niet-ontplofte bom. | © HI

In Libanon leidde het ernstig geëscaleerde geweld tussen Israël en Hezbollah tot een groot conflict in 2024.

Zodra de gevechten voorbij waren, voerde Handicap International operaties uit om de aanwezigheid van niet-ontplofte bommen in de getroffen dorpen in de Bekavallei te onderzoeken. Deze operaties, die plaatsvonden tussen september 2024 en maart 2025, werden uitgevoerd onder de coördinatie van het Lebanon Mine Action Center en in nauwe samenwerking met de lokale en militaire autoriteiten.

Vertrouwen opbouwen met lokale overheden

De opdracht was om niet-ontplofte bommen te identificeren, ze te lokaliseren aan de hand van GPS-coördinaten, het gebied af te bakenen om de omwonenden te waarschuwen voor het gevaar en om de informatie door te geven aan de autoriteiten zodat zij de bommen konden neutraliseren.

Voordat de teams van Handicap International aan de slag gingen, overlegden ze met het Libanese leger en de gemeenten. Dit was essentieel, niet alleen om toestemming te krijgen, maar ook om een klimaat van vertrouwen te scheppen en om hun eigen veiligheid te garanderen.

"Onze prioriteit was een goede communicatie tussen alle mensen ter plaatse", vertelt Adnan Araji, waarnemend hoofd operaties. "We werken samen met hen, niet tegen hen."

De gemeenten, die bekend zijn met het terrein en de lokale dynamiek, begeleidden de teams naar de gebieden die het zwaarst getroffen waren door de luchtaanvallen. In sommige dorpen maakte de aanwezigheid van niet-statelijke gewapende groeperingen de zaken nog ingewikkelder.

Voorzichtige aanpak

De teams van Handicap International werden verdeeld in twee groepen, elk bestaande uit vier ontmijners en een teamleider. Elke groep bestond ook uit minstens één explosievenopruimingsdeskundige en één onderzoeker. Een lokale gids, vaak aangesteld door de gemeente, bracht hen naar de locaties die vermoedelijk gevaarlijk waren.

Voordat een gebied werd betreden, werd een strikt veiligheidsprotocol toegepast. De teams stopten op minstens 100 meter van de verdachte locatie. De teamleider of neutralisatie-expert ging te voet verder, markeerde de route met spuitverf en plaatste knipperlichten om te navigeren of te waarschuwen in geval van nood.

"We pakken alles voorzichtig aan”, legt Adnan uit. "We raken geen vuurwapens of projectielen aan. We verzamelen alleen informatie, documenteren de situatie en duiden de gevaren aan."

Plaatselijke uitdagingen

Het team werd geconfronteerd met gevaarlijke en onvoorspelbare omstandigheden. Op sommige plaatsen waren de gebouwen zo beschadigd of instabiel dat er een reëel instortingsgevaar bestond. Elders bleef de brandlucht hangen, zelfs maanden na het staakt-het-vuren.

Soms kwam het gevaar niet alleen van niet-ontplofte munitie, maar ook van de emotionele lading van de missie: bewoners die wanhopig hun huizen wilden terugvinden, smeekten de teams om hen te helpen.

"Het was hartverscheurend", herinnert hij zich. Een man zei tegen me: "Alsjeblieft, ik wil een plek voor mijn kinderen. Ik heb geen thuis meer." Maar onder deze omstandigheden kunnen we niet ontmijnen.

Overal puin

Het is moeilijk om de locatie te herkennen, om te weten waar een bepaald huis stond. In gebieden waar wapendepots werden gebombardeerd, zijn hele huizen en gebouwen verwoest, waarbij niet alleen puin van de constructie is achtergebleven, maar ook mogelijk explosieve resten.

In één geval was een huis dat dienstdeed als een wapendepot van Hezbollah duidelijk aangeduid en beveiligd door Handicap International om toegang te verhinderen.

Werken te midden van de burgerbevolking

Ondanks het gevaar was een volledige evacuatie van de gebieden die door Handicap International onderzocht waren niet altijd mogelijk. Veel bewoners bleven in de buurt, observeerden de teams of benaderden hen zelfs tijdens de operaties. Dit vormde een extra risico voor zowel burgers als ontmijners.

"We vragen aan de gemeente: als er een wapendepot is, zorg er dan voor dat de mensen wegblijven terwijl wij aan het werk zijn", zegt Adnan. "Maar in de praktijk is dat niet altijd haalbaar. We moeten voortdurend een evenwicht zien te vinden tussen onze missie en de veiligheid van iedereen."

Een humanitaire missie

Uiteindelijk helpt het werk van het Handicap International-team om gemeenschappen die door oorlog getroffen zijn, weer veilig en waardig te maken. Elke beoordeling helpt de ontmijners bij hun operaties en zorgt er ten slotte voor dat gezinnen naar hun huizen kunnen terugkeren.