“Kom naar mijn huis, er ligt een raket”

Handicap International ontmijnt in verschillende dorpen in Deir Ez-zor. Hoe verloopt dat?

Dit soort operaties begint met een ontmoeting tussen onze teams en de inwoners. Om een band te creëren, te luisteren naar hun bezorgdheden, en te horen wat voor hen belangrijk is.

We hebben geleidelijk een vertrouwensband opgebouwd met deze gemeenschappen. Ze waren aanvankelijk wantrouwig omdat ze getraumatiseerd waren door het conflict. In het begin waren we alleen actief in een deel van een eerste dorp, Khasham, maar nu beginnen onze teams in het hele gebied te werken.

We ontmijnen vooral essentiële locaties zoals scholen, ziekenhuizen, waterzuiveringsinstallaties, enz. We verwijderen zichtbare en direct toegankelijke gevaarlijke munitie, bijvoorbeeld explosieven die een kind zou kunnen oppakken.

Ondertussen zijn er inwoners die ons letterlijk op hun motorfiets komen zoeken om ons te informeren: “Kom naar mijn huis, er ligt een raket.” Dat vertrouwen is cruciaal.

 

Keren mensen al terug naar hun oorspronkelijke dorpen?

Ja, geleidelijk aan. Een gezin waarmee we werken is zes maanden geleden teruggekeerd, anderen pas twee maanden geleden. Het is alsof er een kraan is opengedraaid: het aantal terugkeerders neemt toe, vooral sinds het einde van het schooljaar [in juli, red.]. En daarmee neemt ook het aantal gevaarlijke voorwerpen die worden gevonden toe.

 

Over welke explosieven gaat het dan?

We vinden veel raketten, granaten en munitie die door gewapende groeperingen zijn achtergelaten. We hebben er al heel wat verwijderd, maar voor gebieden die bedekt zijn met het puin van gebouwen is een speciale vergunning nodig, vooral als het om een voormalige privéwoningen gaat. Voorlopig beperken we ons tot het verwijderen van zichtbare explosieven.

 

Ontmijnen houdt risico's in. Heb je ooit gevaarlijke situaties meegemaakt?

Ik moet meteen aan twee momenten denken. Een keer bracht een man me een granaat die hij gewoon in zijn hand had. Een andere keer kwam iemand op me af uit een mijnenveld met een grote landmijn onder zijn arm, terwijl er kinderen in de buurt waren. Ik schreeuwde hem toe dat hij moest stoppen. We hebben iedereen in veiligheid gebracht en het explosief is onschadelijk gemaakt. Voor hetzelfde geld waren er tientallen doden gevallen. Bewustmakingswerk rond de gevaren van oorlogsresten, iets wat Handicap International overal in Syrië doet. Het is duidelijk dat dit essentieel om mensen te leren hoe ze zich moeten gedragen en ongelukken kunnen voorkomen.

 

Welke gebouwen zijn prioritair om te ontmijnen?

Scholen zijn een prioriteit. We hebben drie scholen in Deir ez-Zor ontmijnd en we zijn van plan om terug te gaan om te kijken hoeveel leraren en leerlingen er ondertussen zijn teruggekeerd.

We beginnen ook met de ontmijning aan de belangrijkste waterzuiveringsinstallatie van de stad Deir ez-Zor, die de hele stad van water voorziet. Dit is van levensbelang: als daar een een ongeluk gebeurt, kan de hele stad tijdens de warmste periode van het jaar zonder water komen te zitten. We zijn kregen een aanvraag nadat er vermoedens waren dat er munitie in een van de reservoirs lag.

Door de complexiteit van de locatie en de toegang ertoe kunnen alleen ontmijningsteams met gespecialiseerde apparatuur dergelijke taken uitvoeren. Gelukkig beschikken we over deze capaciteit, zowel wat betreft uitrusting, opleiding en ervaring als gekwalificeerd personeel.

Deze interventie zal positieve gevolgen hebben voor zo'n 350.000 mensen, waarvan ongeveer 65% vrouwen en kinderen, en vermindert direct het risico op acute diarree en cholera.

 

Hoe komt munitie in een waterzuiveringsinstallatie terecht?

Dat is eigenlijk niet zo ongewoon in conflictsituaties. Projectielen of bommen komen terecht op gebouwen en als ze niet ontploffen, kunnen ze daar tientallen jaren blijven liggen. De vernietiging van de watervoorziening in een oorlog verplicht de bevolking om te verhuizen, maar het belemmert ook de bewegingsvrijheid van de vijand. Een zuiveringsinstallatie kan dus altijd een doelwit zijn.

 

Hoe bepaalt Handicap International waar ze exact gaat ontmijnen?

Dat hangt deels af van de verzoeken van gemeenschappen, of van humanitaire hulporganisaties die in door explosieven verontreinigde gebieden willen hulp helpen. Deels ook vanuit strategische overwegingen: we richten ons op infrastructuur die de heropbouw van het land versnelt. Niet alleen warterzuiveringsinstallaties en scholen dus, maar ook bijvoorbeeld opslagfaciliteiten voor landbouwproducten, die essentieel zijn om zaaigoed en toekomstige oogsten te garanderen en de bevolking te voeden. Ontmijnen in en rond deze infrastructuur bevordert de stabiliteit op lange termijn, de voedselzekerheid en zorgt uiteraard voor een veilig bestaan.

 

Wat zit er nu aan te komen voor het ontmijningsteam?

We gaan door met het ontmijnen van zeven dorpen. Tegelijkertijd reageren we onmiddellijk op dringende verzoeken voor de ontmijning van essentiële infrastructuur. Daarnaast hebben we ook grootschalige sloopwerkzaamheden gepland om grote hoeveelheden explosieven definitief te vernietigen. Dat zijn zeer belangrijke momenten. Voor de veiligheid, maar ook om de gemeenschappen te laten zien dat de dreiging écht verdwenen is.