Personen met een handicap hebben vier keer meer kans om te sterven bij een klimaatramp

Of het nu gaat om plotse natuurrampen zoals cyclonen en overstromingen, of meer geleidelijke veranderingen zoals temperatuurstijgingen en droogte, klimaatverandering heeft een veel grotere impact op het dagelijks leven van mensen met een handicap in vergelijking met personen zonder handicap. De eerste groep loopt immers vier keer meer kans om te sterven bij een ramp. Er moet dus dringend actie worden ondernomen om personen met een handicap minder kwetsbaar te maken voor rampen.

Tijdens een natuurramp blijven mensen met een handicap nog te vaak in de kou staan, vooral in gemeenschappen waar handicaps nog sterk worden gestigmatiseerd. Volgens het United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR) is slechts 1 op de 4 personen met een handicap in staat om zonder problemen evacuatierichtlijnen te volgen in het geval van een ramp en zegt slechts 11% van hen op de hoogte te zijn van het bestaan van een rampenbeheersplan in hun gemeenschap.

Personen met een handicap zijn doorgaans te slecht geïnformeerd over de risico's van een ramp en hoe ze moeten reageren om zichzelf te beschermen.

"Of het nu gaat om algemene informatie rond de risico's of  specifieke waarschuwingen, de uitdaging is om deze informatie op een toegankelijke manier te ontwikkelen waardoor zoveel mogelijk mensen ze begrijpen. Door enerzijds de kanalen en methoden van verspreiding te variëren en anderzijds rekening te houden met een veelheid aan situaties - mensen met beperkte mobiliteit, slechthorenden, blinden of zelfs psychosociale handicaps."

Jennifer M'Vouama, HI-expert op het gebied van risicobeperking bij rampen

Vele personen met een handicap verlaten hun huizen niet omdat ze de waarschuwingsberichten niet op tijd ontvangen, of omdat evacuatieprocedures ontoegankelijk zijn. Terwijl een deel van de bevolking wordt geëvacueerd blijven zij dus achter.

Meer risico's

Wanneer personen met een handicap toch slagen in hun evacuatie, lopen ze ook meer risico in vergelijking met personen zonder handicap. Ze ervaren meer geweld, uitbuiting en misbruik in noodopvangcentra of in andere situaties van gedwongen evacuatie. Jonge vrouwen met een handicap lopen een groter risico op gendergerelateerd geweld.

Ontheemde personen met een handicap worden ook geconfronteerd met tal van obstakels bij de toegang tot humanitaire hulp. De cijfers van het VN-Bureau voor risicobeperking bij rampen spreken voor zich: 75% van de mensen met een handicap voelt zich uitgesloten van humanitaire hulp.

Ze zijn vaak onzichtbaar, worden sterk gestigmatiseerd en ondervinden daardoor meer problemen om in hun basisbehoeften te voorzien, met name op het gebied van gezondheidszorg en bestaansmiddelen.

Terwijl sommigen geen toegang meer hebben tot hun bril of rolstoel, wat het voor hen nog moeilijker maakt om onderdak te vinden, verliezen anderen hun essentiële medicijnen, wat een verhoogd gezondheidsrisico betekent. Tot slot heeft HI ook vastgesteld dat het moeilijker is om toegang te krijgen tot alle basisbehoeften, waaronder water en voedsel.

Moeilijker herstel in het geval van een klimaatschok

Andere gevolgen van de klimaatcrisis, zoals hittegolven, verergeren ook de reeds bestaande ongelijkheden op gezondheidsgebied.  In een rapport dat in 2022 werd gepubliceerd, waarschuwde de Wereldgezondheidsorganisatie voor de grote obstakels waarmee mensen met een handicap worden geconfronteerd bij de toegang tot gezondheidszorg. Volgens wetenschappelijke experts lopen mensen met een handicap over de hele wereld 3 keer meer kans om geen toegang te krijgen tot gezondheidszorg dan mensen zonder handicap. Als gevolg daarvan hebben personen met een handicap gemiddeld 10 tot 20 jaar minder levensverwachting dan personen zonder handicap.

"Klimaatonrechtvaardigheid weerspiegelt ongelijkheden in gezondheid. Dit betekent dat gemarginaliseerde groepen op basis van leeftijd, geslacht of handicap dubbel gediscrimineerd worden en onevenredig veel te lijden hebben onder de invloed van het klimaat op gezondheid en welzijn"

Davide Ziveri, HI-expert in milieugezondheid

Klimaatverandering heeft ook gevolgen voor de bestaansmiddelen. De economische verliezen als gevolg van een klimatologisch gevaar zijn voor alle gemeenschappen vergelijkbaar. Maar voor mensen met een handicap, die over het algemeen economisch kwetsbaarder zijn, is het nog moeilijker om hun bestaansmiddelen te beschermen of te herstellen van verliezen.

"Mensen met een handicap worden vaak sociaal uitgesloten en gediscrimineerd, wat leidt tot sociaal-economische ongelijkheid. Dit vertaalt zich vaak in hogere armoedecijfers, lagere onderwijsniveaus en moeilijkere toegang tot diensten in het algemeen. Ze zullen het moeilijker hebben om zich te herstellen in het geval van een klimaatschok"

Jennifer M'Vouama, HI-expert op het gebied van risicobeperking bij rampen

Actie ondernemen

Voor Handicap International is het essentieel actie te ondernemen om mensen met een handicap te beschermen tegen klimaatverandering, door gemeenschappen de middelen te geven om te anticiperen op de risico's en zich erop voor te bereiden. Daarom heeft de organisatie een twintigtal projecten voor risicobeperking bij rampen opgezet in landen als Madagaskar, de Filippijnen, Mali en Nepal, die hard zijn getroffen door klimaatverandering.

De andere uitdaging is ervoor te zorgen dat de stem van mensen met een handicap wordt gehoord bij onze inspanningen om klimaatverandering aan te pakken:

"Het is essentieel voor HI om samen te werken met organisaties die risicogroepen vertegenwoordigen, in het bijzonder organisaties voor personen met een handicap, zodat zij een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het publieke debat en de besluitvormingsprocessen over klimaatverandering, op alle niveaus"

Jennifer M'Vouama, HI-expert op het gebied van risicobeperking bij rampen