Noodhulp en de rechten van personen met een handicap in de Maldiven
Interview met Jeroen Stol, programmadirecteur voor Handicap International in de Maldiven
Hoe kwam Handicap International terecht in de Maldiven en wat doet de organisatie.
De Maldiven waren het derde zwaarst getroffen land na de tsunami van 26 december 2004. Bepaalde eilanden werden volledig vernietigd en onbewoonbaar. De tsunami doodde er 80 mensen, maakte duizenden gewonden, en veroorzaakte de interne verplaatsing van bijna 20.000 mensen op een bevolkingsgroep van 350.000. Het aantal personen met een handicap ligt er hoger dan het regionale gemiddelde, waarschijnlijk door de eilandenstructuur en de geografische opdeling: bepaalde eilanden hebben slechts enkele tientallen inwoners. Na de tsunami lanceerde Handicap International daarom een aantal projecten op de Maldiven. De organisatie verleende technische bijstand om de toegang tot gebouwen en diensten te verbeteren voor personen met een handicap. Daarnaast helpt Handicap International de overheidsinstanties bij het uitwerken van een nationaal beleid voor personen met een handicap. De organisatie draagt eveneens haar steentje bij aan de oprichting van een gemeenschapsproject op drie eilanden van de archipel en een sportvereniging voor jongeren. In 2007 startte Handicap International ook een project ter ondersteuning van organisaties die ijveren voor de sociale participatie en autonomie van personen met een handicap. Daarnaast werken we mee aan het beleid voor personen met een handicap en voeren een nationale enquête over handicaps uit. Er is ook bijzondere aandacht uitgaan naar de autonomie van slechthorenden.
Handicap International levert ook een bijdrage aan de oprichting van een organisatie van personen met een handicap in dit land en lobbiet voor de ratificatie van de internationale Conventie voor de Rechten van Personen met een Handicap.
Hoe is het gesteld met de rechten van mensen met een handicap in de Maldiven.
Het onderwerp “rechten van mensen met een handicap” is de afgelopen jaren hoger op de agenda gekomen in de Maldiven. Daarentegen is het ook een feit dat veel overheidsmedewerkers, maar ook de bevolking nog steeds weinig bekend zijn met het onderwerp. Van buitenaf lijkt er weinig actieve discriminatie van mensen met een handicap plaats te vinden. Het probleem wordt gewoonweg niet (h)erkend door veel beleidsmakers, service providers en de bevolking. Het resultaat hiervan is dat het beleid en de dienstverlening veelal niet “inclusief” is. Dit komt vooral naar voren op het gebied van mobiliteit en fysieke toegang tot gebouwen, wegen, transport en communicatie. Mensen met een handicap hebben veel moeite om zich te verplaatsen, gebouwen te betreden, maar ook om publieke informatie te verkrijgen.
Heeft dit een effect op de tewerkstellingsgraad van mensen met een handicap.
Ze worden over het hoofd gezien daar waar het gaat om opleiding en werkgelegenheid. De werkloosheid onder deze groep is erg hoog. Hoewel gezondheidszorg en onderwijsvoorzieningen voor mensen met een handicap langzaam verbeteren, is er hoog steeds een chronisch tekort aan materiaal en goed getraind personeel. Veel initiatieven om dit te verbeteren worden ad hoc uitgewerkt.
Wil dat zeggen dat er geen beleid is dat systematisch rekening houdt met deze mensen.
Er bestaat geen coherent beleid over het institutionaliseren/vertalen van de bestaande goede intenties met betrekking tot mensen met een handicap in nationale wetgeving. Dit betekent niet dat er helemaal niets over vermeld staat in wetgeving, maar het is onvoldoende en niet coherent. Dit is niet zomaar te veranderen, want hiervoor is politieke wil en kennis nodig. Handicap International zet in op beide aspecten. Door lobbywerk proberen wij de politieke wil te vergroten maar we geven ook technische assistentie om de expertise te vergroten. We mogen niet vergeten dat de Maldiven een land in overgang is. Veel positieve veranderingen inzake mensenrechten vonden plaats in de afgelopen 30 jaar met een stroomversnelling in de laatste 5. Dit stemt ons hoopvol om ook rond rechten van mensen met een handicap vooruitgang te kunnen boeken.
Is er tijdens een noodhulpinterventie na de tsunami dan genoeg tijd om structureel rond rechten te werken.
Ja, maar daarom niet specifiek post noodhulp gerelateerd. Ik denk dat iedere context kan profiteren van de erkenning van internationaal recht. De conventie is zowel een juridische leidraad als een instrument voor bewustmaking. Voor lokale organisaties kan het een drukmiddel zijn.
Op welke manier kan de conventie dan een instrument zijn om het werk rond rechten en belangenbehartiging dat al bezig is te versterken.
Het is een kader waarop nationaal beleid en wetgeving moet worden gebaseerd. Daarbij geeft de conventie een verplichting om te rapporteren, hetgeen kan worden beschouwd als een stok achter de deur. Meer mensen zullen zich bewust worden van hun rechten maar het is vooral aan het de civiele maatschappij om deze mensen de tools te geven om op te komen voor die rechten.
Wat er moet gebeuren om bepaalde aanpassingen in de nationale wetgeving te laten opnemen.
Dat is uiteraard waar het om gaat, maar dat wordt de focus eens de conventie ook daadwerkelijk geratificeerd is en een “nationaal beleid” moet uitgewerkt worden. Handicap International voorziet dit in de Maldiven voor het eerste of tweede kwartaal van 2009. Pas daarna kan het proces van herziening en uitwerking van de nationale wetgeving beginnen. We zetten hiervoor in op het voorbereiden van nationale partners op deze taak, zowel de overheid als het maatschappelijke middenveld.
Dus concreet maakte de conventie voorlopig geen verschil.
Ja en nee. De conventie is geen toverspreuk. Ratificatie zal niet van de ene op de andere dag de situatie van personen met een handicap significant veranderen. Het creëert wel randvoorwaarden en geeft ons een leidraad. Het is ook een indicatie dat de overheid zich buigt over een onderwerp waar heel lang geen aandacht voor was. We zien wel dat de ratificatie de bestaande inspanningen voor het ontwikkelen van een beleid voor mensen met een handicap doet versnellen. Samen met het ministerie voor onderwijs werk en sociale zekerheid, werkte Handicap International immers al aan een nationaal beleid voor mensen met een handicap. Dit beleidsdocument, dat al bijna een jaar wacht op goedkeuring zal voor het eerst richting geven aan overheidsacties inzake handicaps. De conventie zal toelaten om dit nieuwe beleid te verfijnen en voortdurend bij te werken.