WAT KAN IK LEGATEREN?
Alles kan het onderwerp van een legaat uitmaken: geld, effecten, juwelen, kunstvoorwerpen, een gebouw…
WAAROM EEN TESTAMENT OPSTELLEN?
Om te kunnen legateren, moet u een testament opstellen. Als er geen testament is, bepaalt de Belgische wet dat alle bezittingen van de overledene verdeeld zullen worden onder zijn wettelijke erfgenamen (echtgeno(o)t(e), kinderen of –als deze er niet zijn- de ouders of andere familieleden). Er wordt geen rekening gehouden met de omstandigheden of uw speciale wensen. Wanneer er geen wettelijke erfgenamen zijn, komt de nalatenschap toe aan de staat. Door een testament op te stellen kunt u zelf bepalen op welke manier uw bezittingen na uw overlijden verdeeld zullen worden. Via een testament kunt u ook anderen dan uw naaste familieleden een deel van de erfenis toewijzen. U kunt bijvoorbeeld een vriend of vriendin of een organisatie als Handicap International bepaalde goederen of geld schenken.
WAT VOOR SOORTEN TESTAMENTEN ZIJN ER?
Het eigenhandig testament
Het eigenhandig testament is, zoals de term het zegt, een volledig eigenhandig geschreven document. U kunt het op elk willekeurig moment in uw leven opstellen, zonder formaliteiten te moeten vervullen. U moet het testament volledig zelf met de hand schrijven, dateren en ondertekenen.
Wanneer het testament getypt is of door een andere persoon geschreven, is het ongeldig. Let op: elke persoon moet apart een testament opstellen; zelfs echtgenoten moeten ieder een apart document maken. U moet er ook rekening mee houden dat alle begunstigden van het testament met naam vermeld moeten worden en wel op zo’n manier dat er geen discussie kan ontstaan over welke personen het gaat.
Aan het testament mag u nadien ook zaken toevoegen, op voorwaarde dat u deze wijzigingen met de hand schrijft en dateert. Wie na het overlijden een testament vindt, dient dit aan een notaris te overhandigen. Deze zal nagaan of dit inderdaad het meest recente testament is. Om er zeker van te zijn dat het testament gevonden zal worden en de bepalingen ervan gerespecteerd zullen worden, is het aan te raden om het in bewaring te geven bij een notaris.
Enkele praktische voorbeelden van een eigenhandig geschreven testament.
Het openbaar testament
Een openbaar of authentiek testament dicteert u aan de notaris in het bijzijn van twee getuigen of een tweede notaris. Deze procedure wordt vaak gebruikt wanneer de opsteller van het testament niet meer kan schrijven. Het biedt ook zekerheid. De notaris kan de geldigheid van het testament nagaan en bevestigen. Hij zal het document ook bewaren.
Het internationaal testament
Een internationaal testament is aan te raden wanneer een van de elementen van het testament het nationale kader overstijgt. Dit is bijvoorbeeld het geval als u in het buitenland woont of onroerende goederen wilt nalaten die in het buitenland gelegen zijn. Het document wordt op een internationaal aanvaarde wijze opgesteld zodat het in het buitenland niet om een of andere reden ongeldig wordt verklaard. In aanwezigheid van twee getuigen of een tweede notaris biedt u de notaris het testament aan. De notaris maakt dan een verklaring van ontvangst van het testament op. Het document hoeft niet met de hand geschreven te zijn.
KAN IK AL MIJN BEZITTINGEN AAN EEN ORGANISATIE NALATEN?
Er zijn grenzen aan de vrijheid om via een testament bezittingen aan bepaalde personen of organisaties toe te wijzen. De wet garandeert de erfgenamen die het dichtst bij de overledene staan een minimaal deel van de nalatenschap. Dit heet het voorbehouden erfdeel. Enkel het deel dat niet toekomt aan de overlevende echtgeno(o)t(e), de kinderen of ouders van de overledene, kan via een testament aan anderen geschonken worden. Enkel als u weduwe of weduwenaar bent of nooit getrouwd bent, u geen ouders meer hebt en geen kinderen, bent u vrij om al uw bezittingente legateren.
Een schema over de verdeling van het voorbehouden erfdeel.
WIE VOERT HET TESTAMENT UIT?
Een testament wordt uitgevoerd volgens de wensen van de overledene. Meestal waakt de notaris erover dat dit correct gebeurt. Maar de erflater kan in zijn testament ook een testamentuitvoerder aanstellen. Vaak is dit een vriend of familielid.
KAN IK MIJN TESTAMENT NOG HERROEPEN?
Het testament is enkel geldig vanaf het moment dat de schenker overlijdt. Voordien kunt u het op elk moment herroepen of veranderen. Bij het overlijden wordt alleen rekening gehouden met het meest recente testament.
WAT VOOR SOORTEN LEGATEN BESTAAN ER?
Er bestaan drie soorten legaten
a) Bij een algemeen legaat laat u al uw bezittingen na aan één of meerdere personen of organisaties. Uw volledige vermogen wordt dus verdeeld. Als u meerdere algemene legatarissen aanduidt, zal de nalatenschap in zoveel delen moeten gedeeld worden als er personen werden aangeduid.
De manier waarop ze de bezittingen onderling verdelen, kunt u laten vastleggen. Dit brengt met zich mee dat de algemeen legatarissen die de erfenis geaccepteerd hebben ook zullen instaan voor alle kosten en schulden die eventueel aan de erfenis verbonden zijn.
b) Bij een legaat onder algemene titel laat u een gedeelte van uw bezittingen na aan één of meerdere personen of organisaties. Er kan bijvoorbeeld bepaald worden dat de legataris alle roerende goederen krijgt, een vierde van de onroerende goederen of 10% van de nalatenschap. De legataris ten algemenen titel zal in het laatste geval bijvoorbeeld ook 10% van de eventuele kosten die aan de erfenis verbonden zijn op zich moeten nemen. Deze techniek wordt weinig gebruikt.
c) Via een legaat onder bijzondere titel kunt u bijvoorbeeld een bepaalde som geld of een gebouw nalaten aan een specifieke persoon of organisatie. Deze zal enkel het goed krijgen dat u hem uitdrukkelijk hebt toegewezen. Wilt u bijvoorbeeld een huis nalaten aan Handicap International, dan kunt u dat vastleggen in de vorm van een bijzonder legaat.
HOE ZIT DAT MET SUCCESSIERECHTEN ALS IK BEZITTINGEN LEGATEER AAN EEN HUMANITAIRE ORGANISATIE?
Wie een erfenis ontvangt moet daar erfbelasting op betalen. Hoe hoog deze is, hangt volledig af van waar de overledene haar/zijn laatste woonplaats had. Het hangt ook van af welke graad van verwantschap de overledene met de erfgenaam had en hoe groot de erfenis of het legaat is. Voor familieleden met een verre graad van verwantschap (zoals neven en nichten) of begunstigden zonder verwantschap kan het bedrag van deze belasting hoog oplopen. In Wallonië en in het Brussels Gewest kan dit 80% van de waarde van de erfenis bedragen; in Vlaanderen 55%! Daarom is het goed om weten dat erkende organisaties als Handicap International geen erfbelasting betalen als u uw laatste woonplaats had in Vlaanderen en 7% als u in Wallonië of het Brussels Gewest woonde.
HOE KAN IK MEER GEVEN AAN MIJN ERFGENAMEN?
U wilt iets nalaten aan een organisatie waarin u gelooft of die u bij leven hebt gesteund, maar u vreest dat er daardoor minder overschiet voor uw favoriete nichtje?
Niet noodzakelijk. Door middel van een techniek die duo-legaat heet, kunt u bij testament een deel van uw vermogen nalaten aan een organisatie als Handicap International en tegelijkertijd uw erfgenamen bevoordelen.
HOE WERKT HET DUO-LEGAAT?
In een testament kan opgenomen worden dat persoon X (bijvoorbeeld uw nichtje Anne) een legaat ontvangt waarop persoon x niet zelf de successierechten moet betalen, op voorwaarde dat persoon Y (bijvoorbeeld Handicap International) de betaling van de successierechten op zich neemt. Anders gezegd: niet uw nichtje betaalt de successierechten, maar Handicap International. Het voordeel van zulk duo-legaat ligt in het verschil in successierechten die een privépersoon t.o.v. een erkende organisatie als Handicap International betaalt. In Vlaanderen werd het duo-legaat per 01/07/2021 afgeschaft. Als u een duo-legaat in uw testament hebt, maak dan aub uw testament opnieuw. In Wallonië en het Brussels Gewest bestaat de techniek wel nog steeds.
Handicap International betaalt dus voor het deel van uw nichtje het tarief voor privépersonen (dat varieert per gewest, de omvang van de erfenis en de graad van verwantschap) plus de successierechten aan verlaagd tarief op het deel dat de organisatie toegewezen kreeg. Uiteindelijk varen zowel Handicap International als uw nichtje er goed bij.
KAN IK HANDICAP INTERNATIONAL BEGUNSTIGDE MAKEN VAN EEN LEVENSVERZEKERING?
Ja. Een levensverzekering is een spaarformule die u afsluit bij een bank of verzekeraar waarmee u kapitaal opbouwt. In geval van overlijden kunt u dit kapitaal aan een fiscaal gunstig tarief overdragen naar een andere persoon of een organisatie als Handicap International. Dit kan in het contract voorzien worden. Informeer hiervoor bij uw bank of uw verzekeringsagent.
HEB IK EEN NOTARIS NODIG?
In principe kunt u zelf uw testament opstellen, zonder tussenkomst van een notaris. Er kunnen zich echter verschillende problemen voordoen waardoor uw testament zijn doel kan voorbijschieten. De notaris kan u inlichtingen geven over wat er mogelijk is, rekening houdend met uw familiale toestand en de eventuele beperkingen om een testament op te maken. Hij zal ook helpen om het testament op een correcte manier op te stellen, met de juiste bewoordingen. Juridische valstrikken worden zo vermeden en hij ziet erop toe dat aan alle verplichtingen wordt voldaan. Ten slotte zal de notaris ook zorgen voor de bewaring van het testament zodat dit na uw overlijden zeker ten uitvoer kan worden gebracht. Hij zal het daarvoor inschrijven in het Centraal Register van Testamenten (CRT). Dit register is enkel toegankelijk met tussenkomst van een notaris en de wettelijke vertrouwelijkheidscriteria moeten worden toegepast.
HOEVEEL KOST HET LEGAAT MIJ?
Voor u zijn er tijdens uw leven eigenlijk geen kosten verbonden aan een legaat, behalve de eventuele kosten voor het opstellen en het laten inschrijven van het testament door de notaris. Dat zijn echter kleine bedragen. Het is pas na uw overlijden, bij de uitvoering van het testament, dat de grote kosten gemaakt worden. Uw erfgenamen zullen de kosten en het ereloon van de notaris moeten betalen plus de successierechten. In sommige gevallen zal ook de testamentuitvoerder betaald moeten worden.
WAT DOET HANDICAP INTERNATIONAL MET HET LEGAAT?
Geld wordt integraal geïnvesteerd in de projecten van Handicap International. Goederen zoals kunstvoorwerpen, juwelen of een huis, worden verkocht en de opbrengst ervan gaat eveneens volledig naar de projecten.
HOE KAN IK ER ZEKER VAN ZIJN DAT MIJN LEGAAT GOED GEBRUIKT ZAL WORDEN?
Handicap International is zeer waakzaam wat het gebruik en beheer van de ontvangen fondsen betreft. Alle rekeningen van de vereniging worden gecontroleerd door een commissaris die door de Algemene Vergadering werd aangesteld. Een bedrijfsrevisor verzorgt de audit van de jaarrekeningen. Door deze controles en onze strenge interne procedures kunnen we garanderen dat de ons ter beschikking gestelde middelen optimaal worden beheerd. Handicap International is bovendien een actief lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF-www.vef-aerf.be) en houdt zich aan de deontologische code van de VEF.
KAN IK HANDICAP INTERNATIONAL VRAGEN OM IETS TE DOEN TE MIJNER GEDACHTENIS?
De manier waarop iemand herinnerd wil worden, is een erg persoonlijke zaak. Wenst u dat Handicap International bepaalde schikkingen treft, neem dan contact op met Handicap International om de mogelijkheden te bespreken.