25 jaar ontmijnen met HI in Laos
Juni 1996: Handicap International krijgt een eerste ontmijningsopdracht in Laos. 25 jaar later zet onze organisatie zich nog steeds in voor de ontmijning van het land.
Het ontmijningsteam in de provincie Hoaphan verwijdert een enorme bom (type 500 lb bom GPP M43), alvorens deze veilig te vernietigen, ver van het dorp waar de bom gevonden werd. | © N. Lozano Juez/HI
Het opruimen van mijnen, de sensibilisering rond de gevaren, slachtofferhulp, lobbyen... HI is op verschillende fronten actief om de strijd aan te gaan met de explosieve wapens die tijdens de oorlog in Laos in de jaren zestig zijn achtergelaten. Julien Kempeneers leidt de mijnbestrijdingsacties van HI in Laos. Hij legt uit wat er op het spel staat.
We begonnen onze eerste ontmijningsoperatie in Laos in juni 1996. Het ging om een eerder bijzondere opdracht: we moesten de landmijnen niet ter plaatse ontmantelen, we moesten de scherven van ontplofte bommen, explosieve resten, granaten en munitie “verzamelen”. De ontmijners lokaliseerden ook de grote bommen, vaak meerdere honderden kilo’s zwaar, die niet bij de impact tot ontploffing waren gebracht. Alles werd naar een daartoe gespecialiseerde locatie getransporteerd en daar tot ontploffing gebracht.
Clusterbommen
Laos staat vooral bekend om zijn besmetting met clusterbommen (kleine bommen zo groot als een tennisbal) die we ter plaatse tot ontploffing brengen: ze worden gespot met een metaaldetector, er wordt een veiligheidsperimeter ingesteld en aan het eind van de dag worden ze tot ontploffing gebracht.
In het gebied waar we sinds 2018 actief zijn, in Houaphan, vinden we ook landmijnen. We willen daar binnenkort beginnen met conventionele ontmijningsoperaties.
Verontreiniging in een brede waaier
Laos voert de ranking aan van de landen met de grootste verontreiniging door clustermunitie. 1.200 km² gebied (ongeveer 1/25ste van België) staat als gevaarlijk gemarkeerd. Ontmijningsorganisaties registreerden bijna 200 verschillende soorten munitie. HI droeg bij aan de documentatie van deze lijst: onze organisatie publiceerde een catalogus van de clustermunitie die door alle ontmijningsorganisaties in Laos wordt gebruikt.
Platteland en afgelegen gebieden
Het zijn vooral de landelijke en afgelegen gebieden in het oosten van het land, grenzend aan Vietnam, die verontreinigd zijn. Er vallen nog steeds regelmatig slachtoffers: dorpelingen, boeren die hun velden bewerken en kinderen. Sinds vele jaren organiseren we voorlichtingscampagnes voor de lokale bevolking. We wijzen hen op de gevaren en leren de juiste reflexen aan: een verdacht voorwerp herkennen, het niet benaderen, het niet aanraken, de zone markeren - met wat ze ter beschikking hebben, zoals bijvoorbeeld een kruis maken met takken - en de autoriteiten of HI waarschuwen. Ten slotte komen wijde bom vernietigen.
Waarom ontmijnen?
Verontreinigde gebieden worden "niemandsland". Weinigen durven er te komen, uit angst om munitie tot ontploffing te brengen. Velden worden niet meer bewerkt, hele gebieden liggen braak. Projecten zoals de bouw van een school of de aanleg van een weg om een dorp te ontsluiten worden onmogelijk. Door landmijnen op te ruimen geven wij de gemeenschappen land terug dat zij decennia lang hebben moeten afstaan.
Wanneer zal de ontmijning in Laos voltooid zijn?
Het is onmogelijk te weten wanneer we het land volledig zullen hebben ontmijnd. We weten nog steeds niet de omvang van de verontreiniging. Om je een idee te geven van het leed dat die mijnen, bommen en clustermunitie veroorzaken: de kans is reëel dat we nog 30, 40 of 50 jaar werk hebben. Eind jaren zestig raakte het land verontreinigd, het is zeer waarschijnlijk dat we een eeuw later, in het midden van de 21e eeuw, nog steeds mijnen aan het ruimen zullen zijn.
