Een persoon in een dikke jas duwt een karretje vol zakken door een vervallen straat in de winter. | © R. Crews / HI
20 ernstige incidenten met explosieve wapens waarbij burgers
In de eerste drie maanden van 2025 zijn minstens 20 ernstige incidenten gemeld waarbij burgers slachtoffer werden van explosieve wapens zoals luchtaanvallen, bombardementen en raketaanvallen. De impact was bijzonder zwaar: alleen al in januari vielen er 139 doden en raakten 738 mensen gewond – een stijging van maar liefst 40% vergeleken met december 2024.
"Het intensieve gebruik van drones, kruisraketten en ballistische raketten vormt een dodelijke bedreiging voor de burgerbevolking. De gevolgen zijn vaak verwoestend," zegt Elliot de Faramond, Senior Advocacy Officer bij Handicap International. "Sinds het begin van het jaar zagen we bijzonder heftige aanvallen in onder andere Zaporizhzhia, Kharkiv en Sumy."
Drones en raketten vormen een grote dreiging voor burgers
In januari 2025 kwamen 27% van de omgekomen burgers en 30% van de gewonden om door droneaanvallen. Drones worden actief gebruikt door beide strijdende partijen, wat zorgt voor veel angst en onzekerheid onder de bevolking. Mensen durven hun huis niet uit, en toegang tot scholen en ziekenhuizen wordt steeds moeilijker. Vooral de zogeheten “suicide-drones”, zoals de Iraanse Shahed die Rusland sinds 2022 inzet, zijn levensgevaarlijk. Ze zijn lastig te detecteren en ontploffen bij impact, vaak met dodelijke gevolgen.
Ook het gebruik van raketten neemt toe. Raketten zoals de Iskander-K, Iskander-M en KH-22 kunnen tot 900 kilo explosieven bevatten en hebben een enorme inslagradius. Burgers hebben vaak slechts enkele minuten om dekking te zoeken.
In maart alleen al vonden vijf aanvallen plaats waarbij suicide-drones woonwijken en belangrijke voorzieningen troffen. Op 6 maart werd een hotel geraakt door een ballistische raket. Vier mensen kwamen om, 32 raakten gewond – onder wie twee kinderen. In Kryvyi Rih sloegen twee raketten in op een restaurant en een administratief gebouw. Veertien mensen raakten gewond, waaronder ook kinderen en vrouwen. De schade was groot: woningen, scholen, winkels, sporthallen en voertuigen werden vernield.
Op 24 maart werd de stad Sumy getroffen door een zware raketaanval. Meer dan 100 mensen raakten gewond of kwamen om, van wie bijna een kwart kinderen. Deze aanval laat opnieuw zien hoe zwaar burgers lijden onder dit conflict, dat inmiddels zijn vierde jaar ingaat.
Mykola (72) raakte zwaargewond door een Russische drone
Mykola Koribko, 72 jaar, woont nu in een opvangcentrum voor ontheemden in Mykolaiv, in het zuiden van Oekraïne. Voor de oorlog leefde hij samen met zijn vrouw Lidiia in Tyahynka, een dorpje in de buurt van Cherson. Hun leven veranderde drastisch op 27 december 2023, toen Mykola zwaargewond raakte door een granaat die werd gedropt vanuit een Russische drone.
“We kregen een waarschuwing dat er een aanval op het dorp op komst was en moesten snel vertrekken,” vertelt Mykola. “Ik was onze spullen en dieren aan het verzamelen en liep even naar het dorpscentrum om verbinding te maken met het internet. Toen viel er ineens een granaat vlakbij. Mijn arm werd er meteen afgerukt en ik raakte buiten bewustzijn. Ik weet niet hoe lang dat duurde. Toen ik weer bij kwam, riep ik: ‘Help me, ik ga dood!’ Ze hebben me toen direct naar het ziekenhuis gebracht.”
Mykola liep meerdere verwondingen op en moest lange tijd in het ziekenhuis blijven. Daarna werd hij overgebracht naar Mykolaiv voor revalidatie – een zwaar en pijnlijk traject.
Handicap International ondersteunt hem sindsdien met kinesitherapie en andere vormen van revalidatie. Ook hielpen de beschermingsteams van Handicap International hem in contact te komen met andere hulporganisaties. Zo kon hij onder andere een mobiele toiletstoel, een bloeddrukmeter, een telefoon en een tafeltje voor in zijn kamer krijgen.
Handicap International helpt slachtoffers van explosieve wapens en waarschuwt gemeenschappen voor de gevaren
Net als bij Mykola sporen de teams van Handicap International in Oekraïne mensen op die getroffen zijn door explosieve wapens, zodat ze de juiste hulp kunnen krijgen.
Daarnaast organiseert Handicap International meerdere keren per week voorlichtingssessies over de risico’s van explosieven en hoe je jezelf kunt beschermen. Die sessies zijn bedoeld voor kinderen, volwassenen en medewerkers van ngo’s in de regio’s Charkiv, Poltava en Dnipro in het oosten van Oekraïne, en in de zuidelijke regio Mykolaiv. Ook in pas toegankelijke, vaak afgelegen gebieden zijn de teams van Handicap International inmiddels actief met voorlichting.
De sessies richten zich op gastgemeenschappen, ontheemden, teruggekeerde bewoners en andere hulpverleners, zoals lokale en internationale ngo’s, VN-organisaties en vrijwilligers. Tijdens de bijeenkomsten leren deelnemers hoe ze gevaren kunnen herkennen en wat ze moeten doen om veilig te blijven.
Sinds het begin van de oorlog in februari 2022 namen al 86.695 mensen deel aan deze sessies.
De verwoestende impact van explosieve wapens in dichtbevolkte gebieden
Sinds februari 2022 zijn in Oekraïne al 42.505 burgers gedood of gewond geraakt. In de eerste maanden van 2025 is het geweld alleen maar toegenomen, met meer bombardementen en artillerievuur dan voorheen. Maar liefst 94% van de burgerdoden en de vernieling van belangrijke infrastructuur – zoals scholen en ziekenhuizen – vindt plaats in door Oekraïne gecontroleerde gebieden.
Het grootschalige gebruik van explosieve wapens in bewoonde gebieden heeft geleid tot een van de grootste humanitaire crises in Europa. Op dit moment hebben 12,7 miljoen mensen in Oekraïne humanitaire hulp nodig.
Explosieve wapens in stedelijke gebieden hebben verwoestende gevolgen: ze doden en verwonden burgers en richten zware schade aan aan levensnoodzakelijke voorzieningen zoals gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting. Vooral vrouwen, kinderen, ouderen en mensen met een handicap lopen groot gevaar. Zij kunnen zich vaak moeilijk verplaatsen en hebben minder kans om op tijd een schuilplaats te bereiken tijdens luchtaanvallen. Kinderen zijn daarbij extra kwetsbaar: zij lopen zeven keer meer risico om te overlijden aan verwondingen door explosies dan volwassenen.
