Gelijke rechten voor personen met een handicap

Op 13 december bestaat het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap tien jaar. Wat is het nut van dit verdrag en welke verwezenlijkingen zijn eruit voortgevloeid? Priscille Geiser van Handicap International maakt de balans op.

Wat houdt het verdrag inzake de rechten van personen met een handicap in?

Priscille Geiser (verantwoordelijke van ons programma burgersteun): “Het verdrag benadrukt dat personen met een handicap volwaardige rechtssubjecten zijn, net als alle andere mensen. Het creëert geen nieuwe rechten, maar wijst erop dat de universele rechten van de mens ook van toepassing zijn op mensen met een handicap. Op 13 december 2006 werd het door de Verenigde Naties goedgekeurd.”

Vanwaar de nood aan zo’n specifieke tekst voor personen met een beperking?

“Omdat personen met een handicap nog te vaak het slachtoffer worden van ongelijkheden en discriminatie in allerhande situaties. Door praktische obstakels worden ze uitgesloten van tal van sociale activiteiten.

Hoe moet iemand in een rolstoel de bus nemen bijvoorbeeld? Of hoe kan een dove of blinde persoon aan een verkiezing deelnemen, terwijl er geen enkel document toegankelijk is gemaakt voor hem of haar? Deelnemen aan besluitvormingsorganen, zoals buurt- of dorpsvergaderingen, of verkiezingen is vaak erg moeilijk of onmogelijk. Zo kunnen ze niet mee beslissen over zaken die hen rechtstreeks aanbelangen.”

Zijn bepaalde groepen nog meer onderhevig aan discriminatie dan andere?

“Personen met een psychosociale beperking worden zo mogelijk nog meer uitgesloten, aangezien hun zelfbeschikkingsrecht hen wordt ontnomen, in het justitieapparaat, in de gezondheidszorg … Ze kunnen doorgaans niet op het rechtssysteem rekenen om hun discriminatie te bestrijden, aangezien ze niet als volwaardige burgers worden beschouwd. Er wordt gewoonweg niet naar hen geluisterd.

Ook de cumulatieve aard van discriminatie wordt nog te veel onderschat. Zo krijgen vrouwen met een handicap met verschillende vormen van discriminatie af te rekenen. Vaak krijgen zwangere vrouwen met een handicap bijvoorbeeld niet de nodige verzorging, of worden dove meisjes seksueel misbruikt, want door hun beperking kunnen ze toch geen getuigenissen afleggen.”

Hoe komt het verdrag hieraan tegemoet?

“De staten die het verdrag hebben ondertekend, zijn verplicht om maatregelen te nemen die discriminatie van personen met een handicap tegengaan. De tekst benadert handicaps ook vanuit een andere hoek: het stelt dat het de samenleving is die obstakels opwerpt voor personen met een handicap, en niet die personen zelf.

Het verdrag juicht diversiteit toe en roept samenlevingen op om zich anders te organiseren, zodat iedereen eraan kan deelnemen en ten volle van de fundamentele vrijheden en rechten kan genieten. Het ontstaan van het verdrag was een grote stap vooruit in de verdediging van de rechten van personen met een handicap.”

Hoeveel staten hebben het verdrag ondertekend?

“Het verdrag werd ondertussen door 168 staten geratificeerd. Dat is drie kwart van alle staten ter wereld. Een groot succes dus, en een reële erkenning voor het belang van onze strijd.”

Wat is nu de reële impact van het verdrag op het dagelijkse leven van personen met een handicap?

“Het is vooral de mentaliteit over handicaps die de voorbije tien jaar aanzienlijk veranderd is. Een bewijs daarvan is dat Handicap International nu regelmatig wordt benaderd met vragen omtrent de opleiding van de politie en het justitieapparaat om getuigenissen van personen met een handicap af te nemen of over de invoering van een inclusief onderwijssysteem op een plaats waar de middelen beperkt zijn, …

Het is nu zaak om het verdrag naar de praktijk omzetten en concreet toepassen. Want veel moet nog vertaald worden naar het dagelijkse leven van personen met een handicap. Dat is waar we naar streven, samen met tal van lokale verenigingen die zich inzetten voor de rechten van personen met een handicap.”