Meer slachtoffers door geïmproviseerde mijnen

Ter gelegenheid van de Internationale Dag van de bewustwording en bestrijding van landmijnen trekt Handicap International aan de alarmbel over het grote aantal explosieven in huidige of recente conflictgebieden, waaronder een stijgende hoeveelheid geïmproviseerde tuigen. Deze explosieven bevinden zich bovendien vaak in moeilijk te ontmijnen stadswijken, wat nieuwe uitdagingen met zich meebrengt voor humanitaire mijnopruiming. 

Twintig jaar nadat het Verdrag van Ottawa in werking trad, op 1 maart 1999, zijn er nog steeds bergen te verzetten, onder andere in Irak, in Syrië en in Oekraïne, waar enorme gebieden recent nog langdurig verontreinigd raakten door bombardementen en door het gebruik van zowel industriële als geïmproviseerde landmijnen.

Het meest recente Landmine Monitor Rapport, gepubliceerd in november 2018, illustreert een van de gevolgen van het wereldwijde intensieve gebruik van explosieve wapens: in 2017 werden uitzonderlijk veel mensen het slachtoffer van landmijnen - in het bijzonder geïmproviseerde mijnen - en explosieve oorlogsresten, en dat al voor het derde opeenvolgende jaar. Wereldwijd zijn in totaal 60 landen en gebieden verontreinigd door landmijnen en explosieve oorlogsresten. 

Steeds meer geïmproviseerde explosieven

De gebieden die recent werden getroffen, zijn vaak complex en het duurt lang om deze te ontmijnen. Vaak gaat het om stadswijken die vol puin liggen en waar nog mensen wonen. Deze nieuwe golf van geïmproviseerde explosieven, die erg gevoelig en moeilijk onschadelijk te maken zijn, maakt het werk van de ontmijningsteams er niet makkelijker op.
 
“Sinds 2015 zien we uitzonderlijk veel geïmproviseerde explosieven. Het gebruik van deze geïmproviseerde tuigen, maar ook van grote bombardementen, maakt dat conflictgebieden vaak bezaaid liggen met explosieve oorlogsresten, en het vergt jaren om het weer veiliger te maken," aldus Alma Al-Osta, advocacyverantwoordelijke bij Handicap International. “Er bestaat een internationaal wettelijk kader, zoals het verbod op clustermunitie onder het Verdrag van Ottawa en het Verdrag van Oslo, en de bescherming van burgers onder de Verdragen van Genève. Het is de verantwoordelijkheid van alle landen om die regels te verdedigen, toe te passen en te doen naleven. “

Stijging van het aantal slachtoffers

Volgens het Landmine Monitor Report van 2018, werden in 2017 minstens 7.239 mensen door deze wapens verwond of gedood. In 2014 was het cijfer nog 3.993, wat toen de eerste stijging van het aantal slachtoffers betekende nadat dit 15 jaar lang gestaag was gedaald. Het werkelijke aantal nieuwe slachtoffers ligt waarschijnlijk nog veel hoger: het is in recente of actieve conflictgebieden immers bijzonder moeilijk om nauwkeurige gegevens bij te houden.
 
Deze dramatisch hoge balans is vooral toe te schrijven aan landen waar gewapende conflicten of endemisch geweld heersen: in 2017 werden de grootste aantallen nieuwe slachtoffers van zowel industriële als geïmproviseerde mijnen en explosieve oorlogsresten opgetekend in Afghanistan (2300 slachtoffers), Syrië (1906), Oekraïne (429) en Irak (304). In totaal werden er wereldwijd in 53 landen en gebieden slachtoffers geteld.

2716 mensen werden verwond of gedood door geïmproviseerde mijnen, de zwaarste balans sinds het eerste Landmine Monitor Report in 2000. Er werd in 18 landen melding gemaakt van slachtoffers van geïmproviseerde mijnen, vooral in Afghanistan (1093 slachtoffers) en Syrië (887). De slachtoffers van geïmproviseerde landmijnen (2716) en explosieve oorlogsresten (2038) maken samen twee derde van het totale aantal slachtoffers uit.
 
Mijnen en explosieve oorlogsresten treffen nog steeds vooral burgers: in 2017 waren 87% van de slachtoffers burgers, waarvan 47% kinderen. In de loop van 2017 werden 2452 kinderen het slachtoffer van mijnen en explosieve oorlogsresten.

Explosieven zijn obstakel voor heropbouw

Volgens Alma Al-Osta hebben “recente en actieve conflicten in Irak, Syrië, Oekraïne en Jemen enorme stedelijke en voorstedelijke gebieden verontreinigd met explosieve oorlogsresten en mijnen.” Dit is bijzonder gevaarlijk voor de bevolking en staat de heropbouw in de weg. Honderdduizenden vluchtelingen kunnen door het gevaar van deze explosieve oorlogsresten niet naar huis terugkeren. We moeten nu nog harder werken om deze gebieden te ontmijnen en de bevolking te sensibiliseren over het gevaar van explosieve oorlogsresten. “
 
Handicap International ruimt momenteel mijnen in 7 verschillende landen: Colombia, Irak, Laos, Libanon, Libië, Senegal en Tsjaad. De meer dan 200 ontmijners van HI - waaronder heel wat vrouwen - ruimden in 2018 meer dan 350.000 m2, het equivalent van 50 voetbalvelden. Bijna 3500 explosieve tuigen van alle typen werden door de teams van HI onschadelijk gemaakt. HI werkt hard aan innovatieve manieren om de verschillende soorten explosieve contaminatie het hoofd te bieden. Zo voeren HI en haar partners sinds januari tests uit in het noorden van Tsjaad, waarbij drones worden gebruikt om explosieven in de bodem op te sporen en het werk van de ontmijners gemakkelijker te maken.