1000 dagen oorlog: burgers voorname slachtoffers in Oekraïne

Het volledige Oekraïense grondgebied leeft na bijna 3 jaar oorlog nog steeds onder de dreiging van luchtaanvallen. Vooral het oosten en het zuiden van het land worden bijzonder zwaar getroffen door bombardementen. Sinds juli is er een duidelijke intensivering van de bombardementen, met steeds meer slachtoffers tot gevolg. Zo kwamen er in september 208 mensen om het leven en raakten 1.220 mensen gewond. Opmerkelijk is dat 45% van de slachtoffers in deze maand ouder was dan 60 jaar.

Op dit moment hebben duizenden mensen in Oekraïne geen elektriciteit, gas of water, en is de toegang tot voedsel beperkt. Door voortdurende bombardementen zijn deze mensen afgesneden van de wereld in moeilijk bereikbare gebieden nabij de frontlinies. Met de naderende winter groeit de angst voor een sterke toename van humanitaire noden, vooral omdat veel energievoorzieningen zijn beschadigd. In september alleen al werden 30 aanvallen op energie-infrastructuur geregistreerd.

“Ten minste 27.449 burgers zijn sinds februari 2022 gedood of gewond geraakt, voornamelijk door bombardementen in stedelijke gebieden. De herdenking van 1.000 dagen oorlog valt samen met de tweede verjaardag van het internationale akkoord tegen het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden, die landen oproept alles in het werk te stellen om burgers te beschermen tegen gewapend geweld,” benadrukt Célia Faure, hoofd beleid bij Handicap International Oekraïne.

Célia roept op tot dringende maatregelen om het gebruik van de meest vernietigende wapens te stoppen en ervoor te zorgen dat overlevenden toegang hebben tot essentiële diensten. Humanitaire hulpverleners moeten bovendien veilig en ongehinderd toegang krijgen tot de getroffen gebieden, vooral nabij de frontlinies of in gebieden die zijn vervuild met mijnen en explosieve oorlogsresten.

Gebrekkige toegang tot gezondheidszorg

In het oosten en zuiden van Oekraïne, dicht bij de frontlinies, is de toegang tot gezondheidszorg vrijwel onmogelijk geworden. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn bijna 2.000 zorginstellingen beschadigd of vernietigd door bombardementen. Dit heeft ernstige gevolgen voor minstens 4 miljoen ontheemden, volgens de Oekraïense autoriteiten.

“Vooral ouderen en mensen met een handicap worden zwaar getroffen. Veel van hen zijn gedwongen hun huis te verlaten en verblijven nu in gebieden waar voorzieningen niet zijn aangepast aan hun behoeften,” legt Roman Shinkarenko van Handicap International uit. Bovendien kampen ziekenhuizen met overbelasting, waardoor chronische aandoeningen zoals diabetes en kanker vaak geen prioriteit krijgen.

Handicap International biedt fysieke en functionele revalidatie aan mensen met verwondingen, handicaps of chronische ziekten. Sinds 2022 zijn bijna 13.000 revalidatiesessies uitgevoerd voor 4.100 mensen. Daarnaast biedt de organisatie ook ondersteuning aan mensen die door de oorlog psychologisch lijden. Groeps- en individuele sessies hebben 7.262 mensen geholpen om trauma’s te verwerken en hun veerkracht te vergroten.

Het aanhoudende geweld creëert een klimaat van diepe onzekerheid. Burgers leven in constante angst, wat leidt tot stress, isolatie en een toename van schadelijke copingstrategieën zoals overmatig alcoholgebruik of medicijnmisbruik. “De oorlog heeft een diepe impact op de geestelijke gezondheid van de bevolking,” zegt Diana Turchyn, specialist geestelijke gezondheid bij Handicap International.

Onzichtbare dreigingen en risico’s

Naast de directe gevolgen van bombardementen vormen explosieve oorlogsresten een blijvend gevaar. Dit beperkt niet alleen de toegang van humanitaire hulp, maar zorgt er ook voor dat burgers hun normale leven niet kunnen hervatten. Landbouw en dagelijkse activiteiten zijn drastisch afgenomen vanwege de dreiging van landmijnen en andere explosieven.

Handicap International werkt aan bewustwordingsprogramma’s over de risico's van landmijnen en voorzorgsmaatregelen tegen bombardementen. Dit omvat trainingen voor zowel burgers als hulpverleners.

Kwetsbare groepen zwaar getroffen

Kinderen, ouderen en mensen met een handicap worden onevenredig hard getroffen door de oorlog. Vooral vrouwen en meisjes lopen grote risico’s, zoals gendergerelateerd geweld en beperkte toegang tot juridische en medische hulp, vooral in landelijke gebieden. Door de afwezigheid van mannen, die vaak aan het front zijn, dragen vrouwen alleen de verantwoordelijkheid voor hun gezin.

Handicap International biedt heel wat humanitaire hulp, van fysieke revalidatie en psychosociale ondersteuning tot bewustwording over explosieve oorlogsresten. Ook voordeelt de organisatie in humanitaire hulpgoederen, financiële steun en hygiënepakketten. In deze situatie is inclusieve hulpverlening van cruciaal belang om de meest kwetsbare groepen te ondersteunen.