Nieuwe aanvallen met clustermunitie ondanks desastreuze impact op burgers

14 jaar geleden trad het Verdrag van Oslo in werking. Deze internationale overeenkomst met ondertussen 123 lidstaten moest voortaan de productie, opslag, transfer en gebruik van clustermunitie verbieden. Een historisch moment mét de nodige impact. Lidstaten van het verdrag vernietigden immers samen al bijna 180 miljoen stuks van hun opgeslagen clustermunitie. Toch werd het wapen ook in 2023 in verschillende landen opnieuw ingezet en blijft het voor slachtoffers zorgen. Dat blijkt uit de nieuwe Cluster Munition Monitor die vandaag gepubliceerd werd.

Meer weten: Wat is clustermunitie?

In 2023 vielen minstens 219 dodelijke of gewonde slachtoffers van clustermunitie. Minstens, want het aantal geregistreerde gevallen is hoogstwaarschijnlijk een grote onderschatting van het werkelijke aantal slachtoffers. Vooral de beperkte toegang tot conflictgebieden maakt dat allicht niet elk slachtoffer in de cijfers werd opgenomen. Iets meer dan de helft van de doden en gewonden vielen na nieuwe aanvallen met clustermunitie. Vooral in Oekraïne, maar ook in Myanmar, Syrië en Rusland werd het wapen in 2023 opnieuw ingezet.

Ook niet-ontplofte clustermunitie van aanvallen uit het verleden zorgde vorig jaar voor nieuwe slachtoffers. Zo werden in Irak, Laos, Libanon, Mauritanië, Azerbeidzjan, Syrië, Jemen en Oekraïne mensen getroffen door rondslingerende clustermunitie. Het toont aan dat het wapen ook (lang) na het einde van een conflict nog onschuldige slachtoffers maakt. Meer dan 9 op 10 slachtoffers van clustermunitie zijn immers onschuldige burgers.

Positieve impact verdrag

Het Verdrag inzake Clustermunitie heeft al een grote positieve impact gehad. Handicap International lag mee aan de basis van het verdrag en blijft overtuigd van het belang van een sterke internationale overeenkomst.

‘In zijn 14-jarig bestaan is het Verdrag van Oslo ongelooflijk effectief geweest in het beschermen van burgers', zegt Ann Héry, directeur beleidsbeïnvloeding van Handicap International. 'Twee derde van de landen in de wereld houdt zich aan de waarden van het Verdrag van Oslo. Het aantal producenten van dit wapen is met een derde afgenomen en voorraden van lidstaten werden vernietigd. Er is ook een aanzienlijke steun verleend aan slachtoffers van clustermunitie en dat moet ook zo blijven.'

Erosie internationale standaarden

Toch wordt het Verdrag inzake clustermunitie bedreigd. Op 25 juli 2024 trok Litouwen zich als eerste lidstaat officieel terug. Een beslissing die bijdraagt aan de geleidelijke erosie van internationale standaarden die de afgelopen jaren plaatsvond. Zo onthulde het Duitse mediakanaal ARD deze zomer nog dat Amerikaanse clustermunitie werd overgebracht naar Oekraïne voor gebruik in de oorlog met Rusland. Munitie die opgeslagen was op een Amerikaanse militaire basis in Duitsland, een lidstaat van het Verdrag van Oslo. Daarnaast is er ook nog Myanmar, dat in 2023 is gestart met de productie van clustermunitie. Een zoveelste verontrustende ontwikkeling.

'Op 10 september vindt in Genève de 12e bijeenkomst plaats van de lidstaten van het verdrag van Oslo', vertelt Ann Héry. 'De lidstaten moeten de beslissing van Litouwen om zich terug te trekken veroordelen. Ze moeten het verdrag verdedigen en ook elk gebruik van clustermunitie veroordelen, door welke actor dan ook. Elk burgerslachtoffer is een schande.'

 

Bekijk de Cluster Muntition Monitor 2024 (Engels)