Zeer zware gevechten en een bevolking op de vlucht, een grens die maar druppelsgewijs nieuwe hulp toelaat, een hoofdkantoor in Gaza-Stad dat is vernietigd, en een ploeg van hulpverleners die in de eerste plaats zelf moeten zien te overleven: noodhulp bieden in tijden van oorlog, het lijkt zowel een logistieke als emotionele nachtmerrie. “Ik probeer altijd helder te blijven, want ik moet soms zeer snel beslissingen kunnen maken”, zegt Danila Zizi, landencoördinator in Palestina. Niet eenvoudig, middenin één van de grootste humanitaire crisissen van het moment.
Terwijl Gaza gedurende een hele tijd ons nieuws beheerste, lijkt het de laatste weken wat uit beeld te verdwijnen.
“Toch blijft het essentieel om Gaza op de voorpagina van de kranten te behouden. Hoe langer de oorlog er duurt, hoe erger de situatie ter plaatse wordt. De beschietingen blijven voortduren, er zijn aanvallen aan de gang in Khan Younis en in de centrale regio, er blijven dagelijkse evacuatieorders komen voor de bevolking om naar het zuiden te vertrekken. In het zuiden van Gaza bevindt zich al 80% van de ontheemde populatie, oftewel meer dan 1 miljoen mensen. Duizenden mensen blijven toestromen. En bovenop dit alles is er niet genoeg voedsel. Er is geen medische zorg. Er zijn niet genoeg opvangplaatsen waardoor duizenden mensen op straat leven in een geïmproviseerd onderkomen, en dan gaat het meestal niet eens over een tent. Eerder… een deken waarmee je jezelf ’s nachts kan bedekken. “
Humanitaire hulp bieden te midden van een oorlog, hoe doe je dat?
“Handicap International heeft al vele jaren een voorbereidingsprogramma - dat nog steeds aan de gang was bij het begin van de oorlog - dat 300 vrijwilligers voorbereidde om ingezet te worden in het geval van een uitbraak van geweld. Al deze vrijwilligers zijn strategisch uitgekozen op basis van hun nabijheid tot schuilplaatsen. Dit werd zo gedaan om verplaatsingen en de bijhorende veiligheidsrisico’s, te beperken.
In deze fase [van de oorlog] is alles natuurlijk wat veranderd. Onze oorspronkelijke stocks van hulpgoederen zijn uitgeput. Alles is verdeeld. De vrijwilligers, net als ons eigen personeel, hebben zich moeten verplaatsen van het noorden naar het zuiden. De situatie is dus helemaal anders nu. We opereren nu voornamelijk vanuit Rafah, waar we een nieuw kantoor hebben gehuurd. Het team heeft zich er gehergroepeerd om het werk verder te zetten. Er is een minimum aan brandstof, elektriciteit en internet. Dus er is beperkte communicatie mogelijk om alles te coördineren.”
Onze medewerkers en vrijwilligers moeten aan de ene kant hulp bieden, maar zijn tegelijkertijd zelf slachtoffer van deze oorlog. Waar halen zij hun kracht vandaan?
“Ik denk dat deze vraag aan hen gesteld zou moeten worden. Ik voel dat ze willen helpen. Ze voelen dat ze hulpverleners zijn en dat ze de kennis en capaciteiten hebben om anderen te helpen. Sommige van deze collega’s zijn al meer dan tien jaar bij ons. Ze zijn opgeleid voor heel wat soorten interventies.Sommige collega’s zijn momenteel niet aan het werk vanwege persoonlijke omstandigheden en de huidige situatie. In een aantal gevallen ook omwille van veiligheidsredenen omdat ze op plaatsen wonen waar gevechten plaatsvinden, waardoor ze zich niet kunnen verplaatsen. Maar de meerderheid van hen heeft zelf gevraagd om te werken. Ze willen werken, hulp bieden en hun kennis hiervoor inzetten.”
Wat is de emotionele impact op het team?
“Het is niet gemakkelijk geweest op emotioneel vlak. Ik ken sommige van onze collega’s al sinds 2017. Dus voor mij is het zeer stressvol en emotioneel om hen te zien veranderen. Zelfs in hoe ze er fysiek uitzien, in hun ogen. Ze zullen nooit nog dezelfde zijn. Ik zie bij niemand nog de persoon terug die ze oorspronkelijk waren. Hun hoop, hun aspiraties, hun dromen. Alles is afgestompt. Het is dus niet gemakkelijk om op post te blijven. Toch lukt het ons, want we hebben een sterk en professioneel team. Dus het lukt altijd om kwaliteitsvol werk te leveren. Dat betekent niet dat we onze emoties onderdrukken. We weten wat en hoe we het moeten doen.”
Hoe zie jij de toekomst in Gaza?
“50% van de Gazastrook is verwoest of zwaar beschadigd. En dan hebben we het over civiele infrastructuur. Het zal jaren en jaren duren om zelfs maar de basisdiensten op te bouwen in de Gazastrook. We hebben er nu nog geen idee van, maar er zal een evaluatie van het verontreinigingsniveau door explosieven in de Gazastrook moeten komen. Dat is slechts de eerste fase. Daarna moet verder worden gegaan met het in kaart brengen, mogelijke ontmijningsactiviteiten en ten slotte de heropbouw. Mensen zullen dus ontheemd blijven gedurende maanden en jaren, zonder toegang tot basisdiensten en zonder toegang tot civiele infrastructuur. Geen toegang tot ziekenhuizen. Ik denk dat er nog maar zes ziekenhuizen overblijven in de hele Gazastrook die volledig functioneren, inclusief de veldhospitalen die recent opgebouwd werden. Er zijn geen scholen, want scholen dienen als opvangplaatsen. Er zijn geen revalidatiecentra. Er is geen sanitaire infrastructuur. Er is maar één ontziltingsinstallatie in het zuiden en die is erg klein. Die is absoluut niet in staat om zuiver water te voorzien voor de gehele bevolking. Dit alles zal maanden en jaren duren om weer op te bouwen.”
Wat zijn de plannen van Handicap International?
“We hebben al onze revalidatieactiviteiten uitgebreid in de Gazastrook. We willen ook onze sensibiliseringsactiviteiten rond de gevaren van explosieven uitbreiden. We willen mogelijk, vanaf het kan, ook inzetten op het opruimen van explosieven in de Gazastrook. Dat is in tweede instantie, wanneer de omstandigheden het toelaten. We breiden ook onze activiteiten rond psychologische ondersteuning uit. We hebben voortdurend onze activiteiten in de Gazastrook uitgebreid en we zijn klaar om nog meer te doen.”
