Katja, ontmijningsheldin in Senegal

Een Mechelse herder die in Senegal heldendaden verricht? Dat is Katja, een van de ontmijningshonden van Handicap International. Ze detecteert explosieven in de grond, zodat deze geneutraliseerd kunnen worden en hele gebieden veilig kunnen worden teruggegeven aan de bevolking.

In Senegal is het ontmijningsteam van Handicap International bezig met het schoonmaken van de grond nabij verschillende dorpen in Casamance, het zuidelijk deel van het land onder Gambia. Dat is goed voor 55.000 m² ontmijnde grond voor 60.000 dorpelingen.

Daarbij laat ons team zich bijstaan door een Mechelse en Duitse herder, Katja en Rex. Deze hondenrassen, die ook vaak worden ingezet door leger en politie, zijn gekend voor hun intelligentie en scherpe reukzin. Zo zijn ze in staat om explosief poeder op te sporen.

De ontmijningshonden zijn bovendien vaak sneller en efficiënter dan ontmijners met metaaldetectoren. Als er veel metalen resten in de bodem zitten, leveren ontmijningshonden dus doeltreffend werk. Daarnaast zijn ze in staat om mijnen te detecteren die geen metaal bevatten, die door metaaldetectoren dus onopgemerkt blijven.

Onvermoeibaar

Ontmijnershond Katja is in Senegal niet aan haar proefstuk toe: ze heeft talrijke interventies in Afrika op haar indrukwekkende cv staan, zoals Kenia, Zuid-Soedan en de Democratische Republiek Congo. Tientallen ontploffingsmechanismen ontdekte ze al door haar ongeëvenaarde reukzin.

"Katja is 9 jaar, wat al oud is voor een ontmijningshond", zegt haar ontmijningsbegeleider Jonathan Matambo. "De loopbaan van een ontmijningshond eindigt meestal na 11 of 12 jaar, maar Katja is nog verrassend energiek en efficiënt. Ze kan ons zeker nog verschillende jaren helpen. Eenmaal ze in gang geschoten is, is ze onvermoeibaar en is er niets dat haar ontgaat!"

Elke ochtend moet Katja een testzone door alvorens ze aan het echte werk begint. "Tijdens het testmoment ga ik na of haar fysieke conditie en concentratie op peil zijn en of er geen exterieur element is dat haar kan storen bij het werk, zoals sterke wind of een geluid in de verte", legt Jonathan uit.

Wanneer Katja’s taak erop zit, heeft de andere ontmijningshond Rex nog een rol te spelen. Hij verzekert een kwaliteitscontrole door alle gecontroleerde zones nogmaals te inspecteren. De twee honden wisselen daarbij regelmatig van rol.

Speciale band

"Na het werk is er geen betere beloning voor Katja dan met haar spelen", vervolgt Jonathan. "Ze heeft graag dat ik met haar bezig ben, dat ik haar borstel, dat ik met haar ga wandelen. Ze protesteert een beetje wanneer ik van haar wegga of wanneer ik niet aandachtig genoeg naar haar zin ben."

Toch let de hondenbegeleider erop dat hij Katja en Rex niet als zijn huisdieren gaat beschouwen. "Ze hebben elk hun stekje grenzend aan mijn huis, maar ik laat ze nooit binnen. Als onze band te familiair wordt, loop ik het risico mijn autoriteit te verliezen. Dat zou een slechte invloed hebben op het werk, hun concentratievermogen en onze samenwerking. Terwijl dit alles net zo goed zit nu."