"Natuurrampen kunnen we niet voorkomen, maar we kunnen mensen met een handicap er wel op voorbereiden"

13 oktober is de internationale Disaster Risk Reduction Day (Dag voor het Verlagen van de Impact van Natuurrampen). Dit jaar staat die dag in het teken van mensen met een handicap. Ter gelegenheid van die dag organiseerde Handicap International verschillende activiteiten. Op dit moment leiden onze teams projecten in acht landen om mensen met een handicap te wapenen tegen natuurrampen. Annie Lafrenière, expert van Handicap International, legt uit waaruit rampenrisicobeheer bestaat.

 

Rampenrisicovermindering (Disaster Risk Reduction of DRR): wat is dat precies? Hoe werkt het?

Elk jaar worden miljoenen mensen getroffen door rampen. Die kunnen een aanzienlijke impact hebben op de ontwikkeling van het getroffen land en op het armoedeniveau van de mensen. Rampen zoals aardbevingen of orkanen kunnen niet voorkomen worden. Het is echter mogelijk en belangrijk om de kwetsbaarheid van mensen aan dergelijke gevaren te verminderen en om hun capaciteit te versterken om hierop te reageren.

Rampenrisicovermindering is dus het proces om strategieën en beleidslijnen te implementeren, de bevolking minder kwetsbaar te maken en om de capaciteit te ontwikkelen om de negatieve impact van rampen op mensen overal ter wereld te verminderen. Zij worden voorbereid om gepast om te gaan met de risico’s. Concrete acties zijn: de uitwerking van een noodplan dat een gemeenschap helpt om zich beter voor te bereiden op een eventuele ramp, de bouw van schuilplaatsen voor de bevolking voor, tijdens en na een ramp, mensen bewustmaken van de bestaande risico’s, regelmatig veiligheidsoefeningen uitvoeren, aantonen en leren hoe mensen in hun levensonderhoud kunnen blijven voorzien enzovoort.

Waarom is rampenrisicovermindering zo belangrijk en waarom is het van essentieel belang dat mensen met een handicap erbij betrokken worden?

Zoals ik al zei worden elk jaar miljoenen mensen getroffen door rampen, meestal in ontwikkelingslanden. Dat betekent niet dat ontwikkelingslanden meer blootgesteld zijn aan rampen, maar ze zijn er minder op voorbereid en ze beschikken over minder middelen om zich ertegen te verweren. Rampenrisicovermindering is bijzonder belangrijk om de impact van die rampen op de ontwikkeling en armoede te verminderen.

Mensen met een handicap worden het meest getroffen door een ramp. Ze leven vaak in armoede, ze hebben minder toegang tot dienstverlening, ze nemen minder deel aan en ze krijgen soms minder aandacht van de gemeenschap waarin ze leven. Door hun handicap is de impact van de ramp op hun leven ingrijpender, vooral op vlak van financiële situatie en gezondheid.

Ze kunnen zich ook minder goed vooraf voorbereiden op dergelijke risico’s. Wanneer zich een ramp voordoet, wordt de omgeving van deze mensen verwoest. Ze verliezen de mensen die voor hen zorgen, hun ondersteuning op vlak van mobiliteit. Wegen worden verwoest, ze beschikken niet over transportmiddelen, ze hebben weinig toegang tot informatie. Dat alles heeft een enorme weerslag op hun veiligheid, hun zelfredzaamheid, hun vermogen om bijvoorbeeld bepaalde verzamelpunten voor de bedeling van voedsel en medicijnen te bereiken … Die uitdagingen vormen, samen met een vaak negatieve houding en discriminatie, een belangrijke belemmering om mensen met een handicap te integreren voor, tijdens en na een ramp. Dat heeft niet alleen een impact op de persoon met de handicap zelf. Gezinnen waarvan één of meerdere personen een handicap hebben, zijn kwetsbaarder. Ze hebben problemen om toegang te krijgen tot hulpmiddelen of ze krijgen een grotere zorgverantwoordelijkheid.

Rampen kunnen bovendien niet alleen een bestaande fysieke of mentale handicap verergeren. Ze kunnen ook nieuwe veroorzaken (door verwondingen, ondervoeding, ziekte of trauma). Verder kunnen rampen een impact hebben op de situatie van de persoon meer in het algemeen, bijvoorbeeld door het verlies van een veestapel. Ondanks hun kwetsbaarheid in rampsituaties, houden plannen voor het verminderen van risico’s bij een ramp niet altijd rekening met mensen met een handicap. Bovendien zijn die mensen in een rampsituatie vaak onzichtbaar voor de noodhulp die wordt ingezet.

Wat doet Handicap International? Welke programma’s hebben we?

Handicap International werkt sinds 2001 aan programma’s voor inclusief rampenrisicobeheer (Disaster Risk Management of DRM). We zijn onze activiteiten gestart na de doortocht van de orkaan Mitch in Midden-Amerika en sinds 2005 hebben we een aantal interventies gehad in Zuid- en Zuidoost-Azië. Op dit ogenblik worden door Handicap International en haar partners projecten gevoerd in acht landen. Rampenrisicobeheer is bovendien iets waarmee altijd rekening moet worden gehouden voor, tijdens en na een ramp. Handicap International streeft steeds meer naar het opnemen van risicobeheer in haar initiatieven op het vlak van ontwikkeling en noodhulp.

In haar project voor inclusief rampenrisicobeheer werkt Handicap International op verschillende niveaus, gaande van het individuele, tot het regionale en nationale niveau, samen met mensen met een handicap en hun familie, en met verschillende belanghebbenden, zoals gemeenschappen, scholen, revalidatiecentra, lokale en nationale overheden, lokale en internationale ngo’s, vertegenwoordigers van kwetsbare groepen enzovoort. Onze activiteiten zijn uiteenlopend en omvatten het opbouwen van capaciteit, het verzamelen en verspreiden van goede praktijken voor integratie en het ondersteunen van mensen met een handicap en hun familie bij het plannen van de paraatheid van gezinnen.

Een concreet voorbeeld van een project is een permanent project dat momenteel loopt in Indonesië, in samenwerking met PLAN International en CARE. Dit project wordt ingevoerd in negen gemeenschappen en scholen en wil de weerbaarheid van kwetsbare groepen tegen natuurrampen versterken. Dat gebeurt door het verstrekken van informatie en bewustmaking, opleiding en ondersteuning bij het opstellen van noodplannen. Het project is actief op verschillende niveaus, tot op het niveau van de nationale overheid.

Een ander voorbeeld is een regionaal project dat samen met Oxfam en ActionAid wordt uitgevoerd in Zuid-Azië. Dat project met de naam ‘Inclusive Community Resilience for Sustainable Community Development’ (inclusieve weerbaarheid van de gemeenschap voor duurzame gemeenschapsontwikkeling) wil de veiligheid en de weerbaarheid van de gemeenschap vergroten door het ontwikkelen en bevorderen van een inclusieve aanpak van risicobeheer. Het omvat de inzameling en verspreiding van goede praktijken, en het legt de nadruk op mensen met een handicap, ouderen, vrouwen en kinderen.

Handicap International zorgt er ook voor dat mensen met een handicap betrokken worden bij het ontwikkelen van een beleid en initiatieven op het vlak van risicobeheer. Dat doen we als lid van het DiDRRN (Disability Inclusive DRR Network).

Bij het uitwerken van programma’s voor inclusief rampenrisicobeheer steunt Handicap International op jarenlang opgebouwde knowhow en veldervaring. De jarenlange ervaring van Handicap International met mensen met een handicap is wellicht haar grootste toegevoegde waarde.

Hoe betrekt u mensen met een handicap bij rampenrisicovermindering?

Handicap International zorgt ervoor dat mensen met een handicap betrokken worden bij initiatieven om rampen te verminderen door het publiek meer bewust te maken van het belang van integratie. Ze ondersteunt ook de capaciteit van lokale, nationale en internationale belanghebbenden om de meest kwetsbare mensen, in het bijzonder mensen met een handicap, te betrekken bij hun programma’s. Daarnaast bieden we ook ondersteuning aan kwetsbare groepen, in het bijzonder mensen met een handicap en hun familie, om meer weerstand te bieden aan rampen. Door hen te informeren over de risico’s, over hoe preventieve maatregelen kunnen toegepast worden in hun dagelijks leven, door hen te ondersteunen om toegang te krijgen tot dienstverlening …). En ook, in de eerste plaats zelfs, door het mogelijk te maken dat ze actief betrokken worden bij de planning en implementatie van risicobeheer.

Ervoor zorgen dat met mensen met een handicap rekening wordt gehouden, is immers helemaal niet voldoende. Belangrijk is dat hun stem gehoord wordt, dat ze een actieve en verantwoordelijke rol kunnen spelen in comités voor rampenbeheer. Mensen met een handicap kunnen een unieke bijdrage leveren om te zorgen voor een goed rampenrisicobeheer voor iedereen. En dat is de kern van inclusief rampenrisicobeheer.

Wat doet Handicap International op deze Disaster Risk Reduction Day?

Vandaag zet Handicap International zich samen met de internationale gemeenschap in om het belang te benadrukken van het verminderen van de risico’s van rampen en het weerbaarder maken van mensen die leven in gebieden die kwetsbaar zijn voor natuurrampen. Omdat het thema dit jaar draait rond ‘leven met een handicap’, werd Handicap International samen met haar partners in sterke mate betrokken bij het vestigen van de aandacht op de manier waarop initiatieven voor rampenrisicobeheer mogelijk zijn en ook werkelijk worden uitgevoerd op het terrein.

Het publiek wordt vandaag herinnerd aan het cruciale belang om ervoor te zorgen dat kwetsbare groepen, waaronder mensen met een handicap, actief deelnemen aan het voorkomen en verminderen van rampen. Deze internationale aandacht voor mensen met een handicap bevestigt een aantal positieve veranderingen in de perceptie van handicaps en rampenrisicobeheer. In de noodzaak van integratie. Dit is bijzonder bemoedigend voor onze teams en partners op het terrein!

Vandaag worden er activiteiten georganiseerd, zowel in Zuid-Azië, Zuidoost-Azië, West-Afrika als in de Caraïben. Deze activiteiten gaan van nationale conferenties tot gemeenschapstheater, radioprogramma’s of rampoefeningen in scholen. Handicap International neemt ook deel aan internationale fora in Bonn, Washington en Parijs om haar praktijkervaringen te delen op het vlak van inclusief rampenrisicobeheer en deed ook mee aan het evenement voor belangenbehartiging dat door de UNISDR op 10 oktober 2013 georganiseerd wordt in New York.