West-Mosoel, een spookstad

Tussen oktober 2016 en juli 2017 was Mosoel in de provincie Nineveh het toneel van gewelddadige gevechten. Het intensieve gebruik van explosieve wapens (bombardementen, het leggen van artisanale mijnen, enz.) heeft vooral het westelijke deel van de stad verwoest. Meer dan 500 000 mensen zijn nog steeds niet in staat om naar huis terug te keren en leven in kampen.

1 miljoen mensen waren gevlucht voor de gevechten in de nasleep van de Slag bij Mosoel, die in juli 2017 eindigde. Er wonen nog steeds 500 000 van hen in de kampen voor ontheemden in de provincie Nineveh.

"Gezinnen die in de kampen blijven, kunnen of willen om verschillende redenen niet naar huis terugkeren: ze vrezen voor hun veiligheid in deze regio, die door een veelheid aan gewapende groepen wordt gecontroleerd. Ze zijn bang voor de explosieve oorlogsresten die Mosoel en de omliggende dorpen verontreinigen. Ze kunnen vaak nergens heen omdat hun buurt volledig verwoest is en er geen economische en sociale activiteit meer is", legt Stéphane Senia, de programmadirecteur van Handicap International (HI) in Irak, uit.

Een uitgestorven stad

In Mosoel werd volgens de Verenigde Naties 65% van de huizen en appartementen in de stad beschadigd. In het oostelijke deel van de stad pikt men langzaamaan de draad weer op, terwijl het westelijke deel - waar de meeste gevechten plaatsvonden - nog steeds zwaar verontreinigd is door explosieve oorlogsresten en artisanale mijnen. Basisinfrastructuur zoals scholen en ziekenhuizen zijn vernietigd. Wegen en bruggen zijn nog steeds onbegaanbaar.

Volgens Stéphane "is het westelijke deel van de stad bijna verlaten door een gebrek aan middelen en politieke capaciteit om de ontmijning en de wederopbouw van de stad te organiseren.  Op korte termijn is er weinig ruimte voor verbetering. De westelijke districten zullen waarschijnlijk nog enkele jaren blijven zoals ze zijn."

Uitzonderlijke verontreiniging

Handicap International is een bewustmakingscampagne gestart over de risico's die verbonden zijn aan de aanwezigheid van explosieve oorlogsresten in Mosoel: "Voor veel families die naar Mosoel terugkeren, is de aanwezigheid van bommenresten en vooral boobytraps iets nieuws. Bewoners worden gedwongen risico's te nemen omdat ze geen andere keuze hebben", zegt Stéphane. Het westelijke deel van de stad is, gezien de mate van verontreiniging, een echt mijnenveld onder het puin. Onze sensibiliseringsteams zullen door de straten van de stad lopen en de meest pertinente boodschappen verspreiden: wat is een verdacht apparaat? Wat zijn de risico's en in welke vorm? Wat zijn de juiste reflexen om te hebben? Het doel is om het aantal ongelukken, die twee jaar na de gevechten nog steeds geregeld voorkomen door de zware verontreiniging in Mosoel en de regio, aanzienlijk te verminderen."

In de afgelopen twee jaar heeft HI een soortgelijk programma uitgevoerd in 9 kampen voor 120 000 mensen om hun uiteindelijke terugkeer naar hun huizen veilig te stellen.

Grote nood aan revalidatiezorg

Sinds juli 2017 biedt Handicap International revalidatiezorg en psychologische ondersteuning aan in twee ziekenhuizen die door Artsen zonder Grenzen worden beheerd - het eerste in Mosoel zelf en het tweede in de buurt van het dorp Qayara. Onze organisatie heeft ook opvangpunten opgezet voor revalidatiezorg en psychosociale ondersteuning in negen ontheemdenkampen. In twee jaar tijd hebben al 2 500 mensen geprofiteerd van de zorg van onze fysiotherapeuten en 1 500 mensen hebben geprofiteerd van de psychosociale follow-up.

"We zijn gedwongen om mensen op de wachtlijst te zetten omdat de eisen zo hoog zijn en onze reactiecapaciteit beperkt is gezien de terugtrekking van belangrijke donoren in noodsituaties", zegt Stéphane. Wij bieden zorg om de mobiliteit van patiënten te verbeteren en ervoor te zorgen dat patiënten zo onafhankelijk mogelijk zijn in hun dagelijkse activiteiten, zoals uit bed komen, alleen naar de badkamer gaan, enzovoort. We bieden ook psychologische begeleiding omdat veel van hen psychich lijden: ze zijn angstig of depressief. Wij helpen veel kwetsbare mensen die niet weten wat hun toekomst in petto heeft."