Litouwen maakt einde aan verbod op clustermunitie

Litouwen heeft zich officieel teruggetrokken uit het Verdrag inzake Clustermunitie uit 2008. Dit gebeurde na goedkeuring door het Litouwse parlement en bekrachtiging door de president op 25 juli. De terugtrekking uit het verdrag treedt in werking op 25 februari 2025, exact zes maanden na kennisgeving aan de andere Verdragstaten en de VN-Veiligheidsraad. Litouwen is hiermee het eerste land dat zich terugtrekt uit het verdrag sinds de ondertekening in Dublin op 30 mei 2008

Deze beslissing betekent een grote stap terug voor de Conventie en het wereldwijde afkeur van clustermunitie. Alle verdragsstaten moeten de beslissing van Litouwen sterk veroordelen en het land oproepen om het Verdrag te blijven onderschrijven.

"Geen enkel land trok zich ooit terug uit het Verdrag inzake Clustermunitie. De terugtrekking van Litouwen schept een gevaarlijk precedent en zal verstrekkende gevolgen hebben, die de rechtsstaat en de normen tegen deze niet-onderscheidende wapens verder ondermijnen. 95% van de slachtoffers van clustermunitie zijn burgers Deze beslissing moet gezien worden in het licht van de geleidelijke afbrokkeling van internationale standaarden in de afgelopen jaren, zoals de beslissing die de Verenigde Staten een jaar geleden namen om clustermunitie te leveren aan Oekraïne. Verboden wapens zoals landmijnen en clustermunitie worden in de huidige conflicten op grote schaal gebruikt en burgers worden steeds vaker het slachtoffer van willekeurig geweld in gewapende conflicten." - Anne Héry, Directeur Beleidsdienst bij Handicap International

Verboden met een reden

De argumenten van Litouwen - dat we in uitzonderlijke tijden leven, dat clustermunitie een effectief afschrikmiddel kan zijn tegen een potentiële vijand en dat het groot militair nut heeft - zijn ontoelaatbaar. Deze wapens zijn verboden vanwege hun catastrofale humanitaire gevolgen. Het Verdrag van Oslo inzake Clustermunitie is bedoeld om nageleefd te worden door staten, niet alleen in vredestijd, maar ook in periodes van spanning en oorlog.

Clustermunitie kan vanaf de grond worden afgevuurd door artillerie, raketten en projectielen, of worden gedropt door vliegtuigen. In de lucht openen ze en verspreiden ze meerdere submunities of bommetjes over een groot gebied, zonder onderscheid te maken tussen burgers en militairen, of tussen burger- en militaire infrastructuur. Bovendien ontploft tot 40% van de submunitie niet bij impact. Hierdoor blijven er oorlogsresten achter die, net als landmijnen, jarenlang mensen kunnen verwonden en doden.

Het Verdrag inzake Clustermunitie, dat Litouwen in maart 2011 heeft geratificeerd, biedt het optimale kader om de ernstige gevolgen van clustermunitie aan te pakken en te voorkomen. Het laatste rapport van Cluster Munition Monitor Rapport toont ons dat een 95% van de slachtoffers van clustermunitie burgers zijn, zowel op het moment van gebruik als vele jaren daarna. Kinderen vertegenwoordigen 71% van de slachtoffers van clustermunitieresten.

Een zorgwekkende ontwikkeling

Volgens de Cluster Munition Monitor van 2023 zijn er in 2022 wereldwijd 987 mensen gedood of gewond geraakt bij aanvallen met clustermunitie. Hiervan vonden 890 incidenten plaats in Oekraïne. Rusland heeft sinds februari 2022 herhaaldelijk clustermunitie gebruikt in Oekraïne. Er zijn ook meldingen geweest van het gebruik door Oekraïense troepen. In juli 2023 startten de Verenigde Staten met de overdracht van een niet nader gespecificeerde hoeveelheid van hun voorraden aan Oekraïne.
Het leger van Myanmar en de Syrische regeringstroepen gebruikten eveneens clustermunitie in 2022, wat heeft geleid tot meer burgerslachtoffers. Geen van deze landen heeft het internationale Verdrag tegen clustermunitie ondertekend of geratificeerd.

Een sterk internationaal verdrag

Op dit moment onderschrijven 123 staten de strenge en uitgebreide normen van het Verdrag, waarbij zich vorig jaar nog twee nieuwe staten aansloten. Dit vertegenwoordigt meer dan 60% van alle landen ter wereld.

Litouwen heeft actief deelgenomen aan het Oslo proces dat gericht is op het verbod op clustermunitie en was een van de eerste landen die het Verdrag inzake clustermunitie ondertekende in Oslo op 3 december 2008. Litouwen is sinds 2011 is ondertekenaar van het verdrag. Het land bezit geen clustermunitie en heeft dergelijke wapens nooit eerder geproduceerd, opgeslagen, overgedragen of gebruikt.

Wat is clustermunitie? We leggen het je kort en duidelijk uit.