Een ontmijner van Handicap International in Kirkoek | © HI
Mijnen, geïmproviseerde explosieven en andere soorten munitie vormen een ernstige bedreiging voor de Iraakse burgerbevolking. Irak is één van de vele landen dat het Verdrag van Ottawa heeft geratificeerd. Dat verdrag verbiedt de productie en het gebruik van mijnen. Het land heeft tot 2028 de tijd om het land mijnvrij te maken en Handicap International levert een belangrijke bijdrage aan de ontmijningsoperaties.
Op dit moment leidt HI ontmijningsoperaties in het zuiden van Irak, in de omgeving van het dorp Bashir, niet ver van Kirkoek. Een 9-koppig team heeft sinds begin dit jaar 64.360 vierkante meter aan verontreinigd gebied gecontroleerd en heeft daarbij 32 explosieven geneutraliseerd. Sinds de start van Handicap International in Irak zijn nu al 1,8 miljoen vierkante meter ontdaan van mijnen en andere explosieven. Maar liefst 1.600 explosieven werden daarbij al onschadelijk gemaakt.
Geïmproviseerde bommen
De meeste explosieven die worden teruggevonden in deze regio zijn de zogenaamde geïmproviseerde bommen. Deze bommen worden gemaakt van blikken of metalen boxen die met een explosieve mix van ammoniumnitraat en aluminium worden opgevuld. De meesten worden door een simpele knop ontstoken, een activatie gebeurt meestal door het slachtoffer dat er over stapt.
Een explosief onschadelijk maken
Eénmaal gelokaliseerd wordt de mijn indien mogelijk uitgegraven met de hulp van niet-metalen werktuigen. Daarna kunnen de verschillende bestanddelen geidentifieerd worden en kan onderzocht worden hoe de bom juist werkt. Vervolgens zal de ontmijner een beslissing maken: het springtuig ter plaatse vernietigen, of met behulp van een keramische tang de verbinding tussen schakelaar en bom of de draden van het elektrisch circuit vanop afstand doorknippen waardoor de bom wordt geneutraliseerd. Het blijft echter altijd opletten voor een tweede explosief dat zich onder de hoofdlading bevindt. Daarom worden steeds alle onderdelen vanop afstand verder opgegraven, door middel van haken en touwen.
Waarom is ontmijnen hier zo belangrijk?
HI identificeert verontreinigde gebieden en voert vervolgens ontmijningsoperaties uit om deze gebieden veilig en toegankelijk te maken zodat onder meer boeren hun landbouwactiviteiten kunnen hervatten. Het grootste deel van de regio rond Bashir in de provincie Kirkoek bestaat uit landbouwgrond. Het dorp telt ongeveer 3.000 inwoners, 1 op 3 van hen is landeigenaar of landbouwer.
Op 15 augustus 2007 tekende Irak het Verdrag inzake het Verbod op Mijnen. De Iraakse autoriteiten zetten zich nu volledig in om de doelstellingen van het verdrag te verwezelijken. Het land gaf zelf aan volledig mijnvrij te willen zijn tegen het jaar 2028.
Volgens cijfers uit 2020 is Irak door de grote verspreiding van mijnen, waaronder geïmproviseerde mijnen en niet-geëxplodeerde munitie, het meest met explosieven verontreinigde land ter wereld. Momenteel lopen 8,5 miljoen mensen in Irak hierdoor gevaar en is 1.390 vierkante kilometer land, waaronder zowel landbouwgrond als terreinen in stedelijke gebieden, ontoegankelijk door de aanwezigheid van deze explosieven
