De kruistocht van Sladjan en Dusica
De 109 Staten die eind mei deelnamen aan de Dublin-conferentie over clustermunitie hebben een verdrag dat deze wapens zal verbieden officieel goedgekeurd. Dit zal ondertekend worden in Oslo in december 2008. Het nieuwe Verdrag zal clustermunitie verbieden, de vernietiging ervan organiseren en ervoor zorgen dat de slachtoffers volwaardige steun krijgen. Een enorme overwinning voor de tegenstanders van deze wapens. Een portret van een van de woordvoerders.
“Als ik ooit een ongeval heb, hoop ik dat ik het niet overleef.” Die wens sprak Sladjan Vuckovic uit toen hij zijn vrouw Dusica uitlegde wat voor werk hij deed. In het ziekenhuis, enkele dagen na het ongeval, vond Dusica woorden die sterker waren dan de dood en de wanhoop: “Voortaan zijn mijn armen ook de jouwe”. Ze had al begrepen dat de ontplofte clustermunitie niet alleen haar man had verminkt, maar ook haar hele leven en dat van Sladjan en hun kinderen had omgegooid.
We gaan terug tot 1999. In het zuiden van Servië richtten de NAVO-bombardementen een grote ravage aan. In deze chaos namen de ontmijners heel wat risico’s, met maar één doel voor ogen: burgerslachtoffers vermijden. Dat er niet-ontplofte clustermunitie in woonzones lag, was enorm gevaarlijk. Sladjan was één van de ontmijners.
De bewuste dag, 25 april 1999, was een zware dag geweest. Met zijn team had Sladjan al 106 clusterbommen onschadelijk gemaakt. Er werd tegen een hoog tempo gewerkt en de minste onachtzaamheid kon fataal zijn. “Dat is ook de reden waarom ik mijn assistenten na een lange werkdag naar huis had laten gaan”, legt Sladjan uit. “Ik was dan ook helemaal alleen, hetgeen niet gebruikelijk was, toen ik de 107e clusterbom naderde, een Amerikaanse BLU-97.”
Sladjan zou die zelfs niet eens aanraken. De door zijn voetstappen veroorzaakte trillingen volstonden vermoedelijk al om het uiterst gevoelige mechanisme van het tuig tot ontploffing te brengen. De explosie was zo hevig dat zelfs de kettinkjes die Sladjan droeg – een kruis en een klavertje vier – werden afgerukt. De aftekeningen van de geluksbrengers die hij van Dusica en hun dochter kreeg, staan voor eeuwig op zijn huid geprint.
Schaamte en onvermogen overwinnen
Van de daarop volgende lange maanden heeft Sladjan vooral onthouden dat hij veel heeft afgezien. Zijn twee handen werden geamputeerd. Doordat zijn been ook getroffen werd, kon hij niet lang rechtop blijven staan. Zijn gezicht droeg blijvende littekens van de explosie en hij werd aan één oor doof. Maar Sladjan vreesde vooral de blik van de mensen. “Nis is maar een kleine stad en ik wist niet hoe men me zou bekijken. Ik was heel zenuwachtig en weigerde om buiten te komen. Ik had de indruk dat iedereen me aanstaarde. Ik wilde mijn kinderen niet van school afhalen omdat ik dacht dat de andere kinderen hen zouden uitlachen.”
En dan zijn er nog al de dingen die hij niet langer zelf kan doen. Door zijn protheses kan Sladjan zijn kinderen niet zelf oppakken, zich niet zelf aankleden of zelfs maar de deur opendoen om uit zijn eigen huis te stappen ! Zijn afhankelijkheid valt hem zwaar.
Maar Sladjan beseft dat hij nog leeft en dankzij de steun van zijn familie werd hij zich bewust van al wat dit ongeval hem heeft bijgebracht. “Als zelfs deze clusterbom me niet heeft kunnen doden, waar moet ik dan nog bang van zijn ? Vandaag heb ik de essentie begrepen: wat me niet kan doden, maakt me sterker!”
Getuigen voor de hele wereld
Sterk… Sladjan is het ongetwijfeld. Ondanks zijn handicaps heeft hij ervoor gekozen om te blijven strijden tegen het gebruik van deze wapens die zoveel burgers doden en verminken. Hij maakt ondertussen deel uit van Ban Advocates, een groep vrijwilligers die werd opgericht op initiatief van Handicap International. Sladjan en Dusica trokken door heel Europa, onder meer naar Wellington, Dublin, Parijs en Brussel. Ze blijven getuigen, hele dagen lang, hoe moeilijk het ook is om altijd terug te komen op dit tragische moment waarop hun leven overhoop werd gehaald. Ze beseffen echter dat hun boodschap het verschil kan maken, zowel bij vertegenwoordigers van landen als bij journalisten.
Het doel van Ban Advocates is duidelijk: een verbod op clustermunitie. Een tweede belangrijk punt is de hulp aan de slachtoffers en hun omgeving. “We zijn – helaas – goed geplaatst om de impact van deze wapens te tonen. Mijn echtgenote werkt en daarom heb ik voor de meest eenvoudige dagelijkse handelingen de hulp van mijn kinderen nodig. Een taak die ze zonder het ongeval nooit op zich hadden moeten nemen.”