"Helpen was een must"

Januari 2010. Haïti daverde nog maar net op zijn grondvesten of de Brusselse kinesitherapeut Olivier Champagne (47) stapte het vliegtuig op richting het getroffen land. Zijn doel: samenwerken met Handicap International om zijn expertise ten dienste te stellen van de Haïtiaanse slachtoffers. Vijf jaar later ontvangt hij ons in zijn praktijk en vertelt hij ons over zijn ervaringen.

 

Waarom heeft u ervoor gekozen om voor Handicap International aan de slag te gaan op het terrein?

 

Aan de universiteit woonde ik een presentatie bij van Handicap International over ontwikkeling. De thematiek en de organisatie spraken me onmiddellijk aan, al voelde ik dat de tijd nog niet rijp was om me ervoor in te zetten. Het enthousiasme is echter altijd ergens in mijn hoofd blijven hangen. Toen Handicap International noodhulpacties opzette in Haïti, waaronder sommige in samenwerking met AZG [1], was ik beschikbaar en ben ik er vol voor gegaan. Ik wou maar één ding doen: ook een handje toesteken. Dat was een must.

Wat was uw eerste indruk toen u in Haïti aankwam?

Ik herinner me de busrit van Santo Domingo (Dominicaanse Republiek) naar Port-au-Prince nog zeer goed. De bus zat propvol en er was geen airco. Een echte hel. De overgang van het ene land naar het andere was indrukwekkend: net voorbij de grens zag het landschap er totaal anders uit. Er waren gewoon geen planten meer. Hoe verder we gingen, hoe minder georganiseerd het was. In Port-au-Prince kreeg ik een einde-van-de-wereldgevoel: ingestorte gebouwen, stof, een misselijkmakende geur, het Amerikaanse leger dat aanwezig was in de probleemgebieden, overal plunderingen. Een apocalyptisch beeld.

Wat was uw missie?

Als kinesist voor Handicap International heb ik samengewerkt met AZG in het gezondheidscentrum Choscal, in Cité Soleil, een sloppenwijk van Port-au-Prince. In het begin was ik de enige kinesitherapeut voor 140 patiënten: psychologische voorbereiding op een amputatie, neurologisch en orthopedisch advies aan de spoedgevallen, revalidatie, enzovoort. De dagen zaten overvol. Met een patiënt praten over een amputatie is altijd moeilijk. Na de aardbeving waren de burgers helemaal ontredderd. Ze waren alles kwijt: hun fysieke integriteit, hun gezin, hun huis en hun werk.

Wat zijn volgens u de grootste uitdagingen van deze job?

In staat zijn om kwaliteitszorg te bieden aan patiënten, het soort zorg dat men zelf zou willen krijgen. Daar heb ik hemel en aarde voor verzet. Een andere uitdaging bestond erin in alle omstandigheden je menselijke kant te behouden. Als je zo veel ellende ziet, ben je geneigd om afstand te nemen om je te beschermen. Omdat de behoeften enorm waren en we niet genoeg tijd hadden, moest ik keuzes maken. Niet vanzelfsprekend.

Hebben de revalidatieacties van Handicap International een groot verschil gemaakt voor de getroffen mensen?

Daar ben ik rotsvast van overtuigd. Je moet je de situatie eens inbeelden. Bij een dergelijke ramp probeert iedereen te doen wat hij kan. Het is een ware overlevingsstrijd. En alles is zo ingewikkeld: logistiek vervoer, overal files, communicatiemoeilijkheden. Ik denk dat we echt ons steentje hebben bijgedragen en dat de patiënten die we hebben verzorgd een betere toekomst zijn tegemoet gegaan. De actie die we hebben ondernomen had absoluut zin en toont nog steeds zijn nut.

Welke markante ervaring is u meest bijgebleven?

Een jaar later ben ik voor een week naar Haïti teruggegaan. Ik heb er enkele patiënten terug ontmoet die op de hoogte waren van mijn komst. Dat was een zeer sterk, menselijk, emotioneel en waardevol moment: dit was mijn ware loon voor mijn werk!

 Was de situatie een jaar later al verbeterd volgens u?

Ja, zeker wat betreft de ziekenhuisinfrastructuren. De situatie waarin de patiënten verkeren was ook sterk verbeterd.  Een vrouw die Handicap International heeft geholpen nadat ze een ledemaat was afgezet, gaat vandaag aan de slag als revalidatiedeskundige. Wat betreft de wederopbouw daarentegen, staan ze nog niet veel verder ...

Mist u het terrein niet vandaag?

Toch wel. Naar huis terugkeren was niet eenvoudig. Ik zou graag opnieuw naar Haïti willen. Deze ervaring heeft me echt meer mens gemaakt. In dergelijke situaties bestaan er geen barrières meer tussen mensen. Ze tonen zich zoals ze zijn. Indrukwekkend. Ik heb er heel wat fantastische mensen ontmoet.

 

[1] Artsen Zonder Grenzen