Ontsnappen uit een emotionele gevangenis

Handicap International werkt in verschillende landen in het Zuiden met mensen die na een ongeval een handicap hebben opgelopen. Zo’n ongeval - bijvoorbeeld met landmijnen of clustermunitie - is voor heel wat slachtoffers een traumatische ervaring. “Mensen met een trauma zitten in een emotionele gevangenis”, zegt psychotherapeut Norbert Häberlin, die al meermaals met Handicap International heeft samengewerkt.

Sinds 2009 begeleidt Häberlin onze Ban Advocates. Dat zijn slachtoffers van clustermunitie die landen oproepen om het Verdrag inzake clustermunitie te ondertekenen en om meer te investeren in ontmijning en slachtofferhulp. Eerder werkte Häberlin al met slachtoffers van seksueel geweld en kindsoldaten.

“De Ban Advocates moeten keer op keer vertellen wat ze hebben meegemaakt, aan journalisten bijvoorbeeld. En dat is niet vanzelfsprekend. Via seminaries en workshops wil ik dat de Ban Advocates gemakkelijker over hun ervaringen kunnen praten, zonder telkens opnieuw diezelfde pijn te moeten voelen. Het is de bedoeling dat ze de traumatische gebeurtenis een plaats kunnen geven en dat ze die als gelijk welke andere gebeurtenis in hun leven gaan zien”, vertelt Häberlin.

Niet alleen het ongeval zelf is traumatisch, ook de gevolgen ervan zijn dat. Het leven van het slachtoffer wordt compleet omgegooid. Denk maar aan iemand die niet langer voor zijn of haar gezin kan zorgen en zich daar schuldig over voelt. Of aan een kind dat argeloos op het veld speelt, een been verliest door clustermunitie en de volgende dag het verwijt krijgt dat hij niet voorzichtig genoeg was. De reacties van de omgeving zijn voor het slachtoffer trouwens cruciaal om met de gevolgen van hun ongeval te kunnen omgaan. “De slachtoffers zitten als het ware in een emotionele gevangenis. Ik help hen de poort en de sleutel te zoeken om te ontsnappen. En uiteraard zijn die voor iedereen anders”, merkt Häberlin op.

Häberlin heeft verschillende seminaries voor Ban Advocates begeleid. Tijdens die seminaries krijgen slachtoffers theoretische uitleg over trauma’s. “Zo krijgen ze inzicht in hun eigen ervaring en hun reacties daarop,” aldus Häberlin. Op de theoretische uitleg volgen telkens gesprekken. “Vooral gesprekken tussen lotgenoten, zonder professionele begeleider, zijn interessant. Dan ligt de drempel om te praten lager.”

Volgens Häberlin hebben de meeste slachtoffers geen verdere behandeling nodig. Dat is zo voor de Ban Advocates, maar ook voor traumaslachtoffers over het algemeen. “Een studie over slachtoffers van seksueel geweld heeft aangetoond dat slechts 10 procent verdere behandeling nodig heeft. De meeste leren uit zichzelf op een goede manier met hun trauma om te gaan. Dat is vooral het geval als hun omgeving hen de juiste ondersteuning biedt. Het is dus ook belangrijk om te focussen op de familie en de directe omgeving van het slachtoffer.

Häberlin begeleidde de Ban Advocates in juni 2009 in Duitsland en in november 2010 in Laos. In maart en april 2011 vonden in Laos opnieuw workshops plaats. Hij gaf de Ban Advocates psychosociale ondersteuning en organiseerde verschillende vormingen voor professionelen die slachtoffers van clustermunitie opvangen. De Ban Advocates reageerden positief op de workshops. Alle deelnemers verklaarden achteraf dat ze meer vertrouwen in zichzelf hadden gekregen.