Hoe toegankelijke gebouwen ontstaan uit puin

Handicap International zorgde in Gaza voor de heropbouw van een gespecialiseerd ziekenhuis voor personen met een handicap. Onze organisatie sensibiliseerde er ingenieurs over het belang van de toegankelijkheid van gebouwen én over de mogelijkheid om met puin en afval aan de slag te gaan bij de heropbouw.

Het Israëlisch-Palestijnse conflict in de zomer van 2014 richtte veel schade toe in de Gazastrook, zeker in enkele zuidelijke en oostelijke wijken. Tal van gebouwen waren er beschadigd, met enorme gevolgen voor de leefomstandigheden van de bewoners. Van de 180.000 mensen die op de vlucht sloegen voor het conflict, zijn bijna twee jaar later nog steeds veel mensen niet naar huis kunnen terugkeren. 

Erika Trabucco, architecte gespecialiseerd in wederopbouw en toegankelijkheid, was er voor onze organisatie aan de slag van maart 2015 tot april 2016.

Wat was het doel van het bouwproject van Handicap International in Gaza?

Erika Trabucco: Een eerste doel was de renovatie van essentiële infrastructuren voor personen met een handicap, zoals een complex in Gaza-Stad dat een school en ziekenhuis omvat en waar bijna 14.000 mensen met een beperking worden geholpen. Het ziekenhuis is vandaag volledig heropgebouwd, natuurlijk met respect voor de toegankelijkheid voor mensen met een handicap, en is terug operationeel.

Een tweede, minstens even belangrijk doel was huidige en toekomstige ingenieurs en personeel van bouwbedrijven opleiden over de toegankelijkheid van openbare gebouwen en woningen voor personen met een handicap. In de Palestijnse wet over de rechten voor personen met een handicap uit 1999 wordt wel verwezen naar constructie- en toegankelijkheidsnormen, maar die wet wordt momenteel zelden nageleefd door bouwbedrijven. Maar de lokale technici die we hierover sensibiliseerden, toonden wel veel interesse en stemden me optimistisch: ze zullen nu meer oog hebben voor de noden van mensen met een handicap.

Heropbouwen in Gaza is niet evident wegens een gebrek aan bouwmateriaal.

ET: Voldoende bouwmateriaal, zoals cement, is in Gaza een heikele kwestie. De bouwbedrijven zijn heel sterk afhankelijk van de import van bouwmateriaal, maar die import is duur en de nodige importprocedures kunnen erg lang aanslepen. Voor de heropbouw van het gespecialiseerde ziekenhuis hebben we daarom alleen beroep gedaan op de lokale markt. 

Voor kleinere bouwprojecten konden we ons natuurlijk beroepen op de bestaande bouwtechnieken, zoals het optrekken van een muur uit leem of zandzakken, maar wilden we eigenlijk de mogelijkheden aftasten om te werken met gerecycleerd materiaal, zoals puin van gebouwen die tijdens het conflict vernield werden of afval, versleten banden en plastic flessen. Een speeltuin in een school voor kinderen met een beperking in Rafah hebben we zo aangelegd. Dit was tegelijk een manier om recyclage te stimuleren in de vele vervuilde gebieden. 

Wat zijn de voordelen van bouwen met gerecycleerd materiaal? 

ET: De recyclage van afval en puin laat toe om goedkopere projecten op poten te zetten. Voor kleine projecten is het één van de efficiëntste oplossingen die ik ken. In Gaza kan dit mensen, en dan vooral de meest kwetsbaren, gemakkelijker en sneller toegang geven tot bouwmateriaal. Ze kunnen zelf kleine constructies bouwen of renoveren, zonder dat ze veel materiaal moeten aanschaffen of een beroep moeten doen op een onderneming. 

We wilden het idee van gerecycleerd bouwen ook laten leven bij de toekomstige generaties. Handicap International heeft een workshop georganiseerd voor 70 studenten burgerlijk ingenieur – evenveel meisjes als jongens trouwens – van de Universiteit van Palestina. Terwijl we ze opleidden over toegankelijkheidsnormen, lieten we hen puin en gerecycleerde producten gebruiken. Ze hebben een klein paviljoen gebouwd, dat toegankelijk was en dat bewees dat in Gaza meerdere bouwtechnieken mogelijk zijn, zelfs met een klein budget en beperkte middelen. 

Welke inzichten voor de toekomst heeft het bouwproject in Gaza – een proefproject – opgeleverd? 

ET: Het moet mogelijk zijn om de methoden, die we nu in Gaza gebruikt hebben, ook in andere situaties toe te passen. Ik denk dat ze zeker hun nut kunnen bewijzen in landen die door natuurrampen getroffen werden.