Junior : Hallo.
Catherine : Dag Junior.
Junior : Kan je jezelf kort even voorstellen en ons iets vertellen over je parcours bij Handicap International?
Catherine : Mijn naam is Catherine Stubbe en ik werk al sinds 2012 voor Handicap International. Ik ben eigenlijk meteen als expat naar het buitenland vertrokken. Eerst heb ik vier jaar in Congé gewerkt, ik verbleef toen in Kinshasa. En daarna ben ik naar Haïti vertrokken waar ik drie jaar vanuit Port-au-Prince de projecten van HI heb geleid.
Junior : OK.
Catherine : En drie jaar geleden ben ik naar België teruggekeerd. Ik ben nu de HR-verantwoordelijke op het hoofdkantoor van Handicap International in Brussel.
Junior : Oh wauw, nice. Wat deed je je precies in Congo?
Catherine : In Congo heb ik dus vier jaar gewerkt. Ik was er programmadirecteur. Ons kantoor was in de hoofdstad maar we hadden projecten gespreid over het hele land, van Kananga tot Goma. In Kinshasa zelf waren we vooral actief in de buitenwijken.
Junior : Was het gelijkaardig in Haïti?
Catherine : Daar hadden we wel degelijk veel activiteiten in de hoofdstad Port-au-Prince, maar we waren ook aanwezig in het noorden, in Cap-Haïtien, in het noordoosten, in Bombardopolis, en ook in het zuiden, in Jacmel. Voilà.
Junior : Ok. Catherine. Vandaag zou ik het met jou willen hebben over een project waarin je veel van jezelf hebt geïnvesteerd. Een project dat je is bijgebleven. Waaraan denk je dan?
Catherine : Wel, ik heb het geluk gehad om tijdens mijn twee lange periodes op het terrein te kunnen werken aan ‘le cœur du métier’ van HI, onze belangrijkste pijler, hetgeen waarmee het voor de organisatie ook allemaal is begonnen. En dat is: revalidatiezorg. Dus ik wil het graag hebben over een revalidatieproject in Haïti, en meer bepaald een project rond ‘plaidoyer’, wat betekent je gaat sensibiliseren en lobbyen bij overheden en partners.
Het gaat over 2016. We waren toen actief in verschillende ziekenhuizen in verschillende departementen van Port-au-Prince, en we hebben toen het initiatief genomen om een grote conferentie te organiseren; een symposium over revalidatiezorg. De bedoeling was om samen met de Wereldgezondheidsorganisatie de revalidatiezorg in het land helemaal in kaart te brengen. Dat had verschillende onderdelen. We bestudeerden de aanwezig service, de revalidatiezorg zelf, maar we wilden ook de professionals in kaart brengen: de kinesitherapeuten, de orthoprothesisten etc, en dat over het gehele land. Dankzij zo’n stand van zaken kan je beter in kaart brengen wat je precies mag verwachten van een land. We kunnen er mee aantonen of de toegang tot revalidatiezorg voor onze patiënten al dan niet optimaal is en waar er verbeteringen mogelijk zijn. Meestal, na een rapport van die omvang, kunnen de betrokken ministers, in dit geval de minister van volksgezondheid, niet anders dan een actieplan op te stellen; een nationaal plan van aanpak om de bevolking de revalidatiezorg te bieden die ze nodig heeft.
Junior : Ik heb begrepen dat het organiseren van die conferentie geen makkie was, dat het zelfs een paar keer is geannuleerd is
Catherine : Ja klopt, we hebben er uiteindelijk drie jaar over gedaan omdat de situatie in het land toen zo onrustig en ontwricht was.
Junior : Even kaderen: symposium – conferentie. Wat is het verschil?
Catherine : In principe betekent dat hetzelfde, maar je kan zeggen dat een symposium een magistrale conferentie is, vandaar ook de naam. Het was magistraal voor ons omdat het echt onze bedoeling was om alle vertegenwoordigers van alle departementen van Haïti in de hoofdstad te krijgen opdat we ook de stem zouden horen van de provincies, die ver afgelegen liggen en die vaak vergeten worden. We wilden niet alleen de visie van de hoofdstad op de toestand van revalidatiezorg in het land.
Vandaar dus ook die grote vertraging. Haïti kende destijds, en nog steeds eigenlijk, periodes van ernstige onveiligheid. Op die momenten werd telkens een payloc afgekondigd, zo noemen ze dat in het Creools. Dat betekent dat het land is afgesloten. De steden zijn ook afgesloten, je mag niet meer buiten, en je mag niet meer binnen. En dus door die alsmaar slechtere situatie op vlak van veiligheid, hebben we drie of vier keer een payloc gehad net voor het symposium moest plaatsvinden.
En daar bovenop; zelf ben ik in het land aangekomen in augustus 2016. In 2017 waren er verkiezingen. Dat betekende dus ook dat we de onderhandelingen met het ministerie van Volksgezondheid weer helemaal konden herbeginnen.
Junior : Starten van nul?
Catherine : Inderdaad. Het vroeg allemaal nogal veel flexibiliteit. Bijvoorbeeld; de vertegenwoordiger van het de Wereldgezondheidsorganisatie woonde in Panama. Het was belangrijk dat hij op het symposium was om de aanbevelingen en de standpunten van de WHO duidelijke te kunnen maken. Maar bij elke annuleringen moest we dus zijn reis en zijn komt herorganiseren. Daarbovenop was de consultant die de studie had uitgevoerd aan het werk in Madagaskar. Maar ook voor de belangrijkste betrokkenen, de Haïtiaanse kinesisten en zorgverstrekkers, de directeurs van de ziekenhuizen, de private revalidatiecentra, etc … was het moeilijk. Elke keer opnieuw moesten wij onze chauffeurs op pad sturen om hen persoonlijk te gaan verwittigen, want er waren enorme problemen met de telefoonverbinding. Dus moesten we de chauffeurs sturen om te annuleren, dan om iedereen weer uit te nodigen, dan weer om te zeggen dat het was geannuleerd. En zo komt het dat het bijna drie jaar heeft geduurd. Maar het is er uiteindelijk toch van gekomen.
Junior : Ik wou het net vragen; jullie hebben het dan toch georganiseerd?
Catherine : Absoluut.
Junior : Hoe onderscheiden de acties van Handicap International zich ten opzichte van andere humanitaire organisaties?
Catherine : Dat sluit eigenlijk perfect aan bij mijn verhaal. Naast de concrete acties op het terrein, doet HI ook aan lobbying. We hebben dankzij ons nauw contact met onze patiënten, en met de bevolking in het algemeen, een goed zicht op de problemen. Die problemen worden op een eerste level aangepakt via de concrete projecten van de organisatie. Maar we proberen ook op een hoger en globaler niveau te werken; op het niveau van de politiek, van de beleidsmakers in de gezondheidszorg. En dat vereist ferm lobbywerk.
In Haïti was de politiek niet van plan om acties op vlak van revalidatiezorg te ondernemen. Revalidatie, dat heeft er pas zijn intrede gedaan na de aardbeving in 2010. Toen zijn er zo vele duizenden huizen ingestort, wat veel gewonden en veel amputaties met zich meebracht. Van de ene dag op de andere had een groot deel van de bevolking nood aan aangepaste revalidatiezorg. Jammer dat dit de aanleiding was, maar na 2010 is er een grote humanitaire reactie op gang gekomen. In de jaren erop zijn er vele kinesitherapeuten opgeleid, ofwel in Haïti zelf, maar ook Cuba, Jamaica of de VS.
Dus als het gaat over opgeleid personeel, dan zit het land goed. Maar op het vlak van toegang tot gezondheidszorg, tot revalidatiezorg, zitten we tot de dag van vandaag een probleem. Een onderzoek, zoals we in 2019 gedaan hebben, legt de gaten in het systeem bloot. Het leerde ons dat revalidatiezorg op beleidsmatig niveau een plaats moet krijgen binnen de algemene gezondheidszorg.
Junior : Wat was de uitkomst van dit grootschalig onderzoek? En welke impact zal dit uiteindelijk hebben op het leven de Haïtianen?
Catherine : De enquête heeft aangetoond dat er departementen zijn in Haïti waar mensen hoegenaamd geen toegang hebben zorg. Dat betekent dat een groot deel van de bevolking verplicht is om zich te verplaatsen naar de hoofdstad als ze degelijke zorg willen krijgen. Maar dat is onhaalbaar. Daarnaast is duidelijk geworden dat de kosten voor revalidatiezorg exuberant hoog liggen, aangezien het merendeel van die zorg wordt aangeboden door private centra waar er geen betalingssysteem is dat rekening houdt met de inkomsten van de mensen. Dus die zorg is onbetaalbaar voor de meerderheid van de Haïtianen die het moeten stellen met één dollar per dag. De studie heeft dus een zware discriminatie aangetoond op dat vlak. Ten derde bleek ook dat het absoluut niet nodig is om buitenlandse kinesitherapeuten naar Haïti te sturen, want in het land zelf zijn er voldoende goed opgeleide mensen. Dat laatste is trouwens iets waar HI binnen haar projecten hard naar streeft: het lokale personeel en de bestaande lokale structuren in een land steunen. In Haïti was er een nationale vereniging voor technische orthoprothesisten. Er was ook een platform die alle kinesitherapeuten en ergotherapeuten van Haïti samenbracht. Logisch dus dat het vooral zij, de lokale specialisten, die het woord namen tijdens het symposium en de resultaten van het onderzoek aan hun overheid presenteerden. Het zijn zij, die vandaag nog, met dat onderzoek, gaan lobbyen bij hun overheid. Zij gaan regelen dat de revalidatiezorg een onderdeel wordt van de volksgezondheid, en dat daar budget voor wordt vrijgemaakt, want revalidatiezorg is duur, dat weten we.
Junior : Zeer duur. En een actieplan?
Catherine : Een zeer concreet actieplan. Een school bijvoorbeeld. Want momenteel is er in Haïti geen school waar je een erkend diploma in kinesitherapie of orthopedie kan behalen. Haïtianen die dit willen studeren moeten dus op eigen kosten naar de Caraïben, de VS of naar Latijns-Amerika gaan.
Junior : Welke boodschap wil jij nog meegeven aan onze luisteraars?
Catherine : Goh. Verschillende dingen eigenlijk.
1. We kennen Haïti enkel door die vreselijke aardbeving, maar ik heb een bevolking leren kennen dat tien jaar later enorm geëngageerd is en zich hard inzet voor de samenleving. Dat is iets waar je maar weinig over hoort als het gaat over Haïti, je moet er zijn geweest voor je dat weet.
2. Ik was enorm verrast door het niveau en de technische kennis van de Haïtiaanse professionals in revalidatiezorg.
3. Jammergenoeg, en Haïti is daar niet alleen in, heeft een groot deel van de kwetsbare personen geen of nauwelijks toegang tot gezondheidszorg, en dat is dan ook de belangrijkste doelstelling van de ploegen van HI: universele toegang tot zorg voor iedereen.
Junior : Ik denk inderdaad dat we die toegang tot revalidatiezorg voor iedereen moeten benadrukken en ik moedig onze luistereaards dan ook aan om zich te engareren, om dit samen met HI mee mogelijk te maken. Heel erg bedankt, Catherine Stubbe.
Catherine : Graag gedaan.
Junior : Ik wens je nog een zeer mooie dag toe. Tot ziens.
Catherine : Merci. En tot ziens