Junior: Goeiemiddag Eric, kan je jezelf even voorstellen?
Eric: Mijn naam is Eric Weerts, ik ben kinesitherapeut. Ik werk al bijna 30 jaar bij Handicap International (HI). Ik ben begonnen in vluchtelingenkampen in Zuidoost-Azië om daar ondersteuning te geven aan revalidatiepersoneel en om mensen op te leiden om beter te kunnen instaan voor de zorg van mensen met een handicap, vooral mensen die het slachtoffer waren van mijnen, geweld en natuurrampen.
Junior: Wat zou je met ons willen delen vandaag? Is er een verhaal, een project uit jouw lange carrière bij HI dat je graag wil vertellen?
Eric: Ongeveer 10 jaar geleden ben ik teruggekomen uit Zuidoost-Azië en ben ik hier in Brussel beginnen werken ter ondersteuning van programma’s op het gebied van urgentie. Ik kan natuurlijk een heleboel namen en gezichten opnoemen, dat kan gaan van Wang Lin tot Simona tot Ayan.
Ik zal het hebben over Ayan. Ongeveer 10 jaar geleden leerde ik Ayan kennen. Ik werkte toen in het Midden-Oosten. Hij had net een zwaar ongeval gehad. Hij maakte deel uit van een politieke beweging in zijn land. Tijdens een betoging werd hij beschoten en kreeg hij een kogel in zijn onderrug. Daardoor functioneerde het onderste deel van zijn lichaam niet meer. Dat wil zeggen; niet meer stappen, geen of erg weinig gevoel in zijn benen, geen controle over de blaas. Hij was voor al die zaken erg afhankelijk. We zijn hem tegengekomen in een soort opvanghuis waar hij de eerste medische hulp kreeg.
In urgente situaties en vooral in conflicten is medische hulp in eerste instantie zeer belangrijk opdat mensen zouden overleven. Dat is prioriteit. Maar HI zet ook in op preventie. We proberen te anticiperen op de problemen die kunnen opduiken na zo’n zware verwonding. Revalidatie daarbij is zeer belangrijk. Ayan had in zijn opvanghuis al medische zorg gekregen maar hij werd niet voorbereid op een terugkeer naar het leven. Onze taak was dan om hem uit te leggen wat er gebeurd was en wat hij kon verwachten voor zijn toekomst. Niet gemakkelijk, want het is een definitieve handicap. En ten tweede, zeer belangrijk, moesten we kijken naar de psychologische ondersteuning, want Ayan stond voor zware veranderingen.
Junior: Maar even kort over de urgentie, waarom is het belangrijk om in een urgentiecontext mensen zo snel mogelijk revalidatiezorg te bieden?
Eric: Het is belangrijk om zo snel mogelijk revalidatiezorg te bieden aan mensen omdat we altijd moeten anticiperen. Ayan bijvoorbeeld kon zijn benen niet meer bewegen. Dan kan je complicaties krijgen, zoals doorligwonden. Of infecties als je niet regelmatig naar het toilet kan gaan. Je moet hem dus uitleggen hoe hij zichzelf moet verzorgen om die complicaties te voorkomen. Die complicaties kunnen een impact hebben op zijn revalidatie, want iemand die ziek is of een infectie heeft, kan geen oefeningen doen. Of toch niet optimaal. En dat vertraagt de revalidatie.
Junior: Psychologische hulp of psychosociale hulp. Is er een verschil tussen beide termen?
Eric: We spreken over psychologische hulp omdat we weten dat mensen die zoiets meemaken altijd een goed gesprek nodig hebben. Zo komen wij ook te weten welke angsten en vragen ze hebben. Het gebeurt ook dat we hen de realiteit moeten laten inzien, want vaak geloven mensen eerst niet wat er met hen is gebeurd en denken ze dat het allemaal wel goed zal komen. Maar na enige tijd begint alle informatie binnen te dringen en komen de emoties. Mensen kunnen dan in een soort psychologische toestand geraken waarbij ze denken dat hun leven niet beter zal worden. Dan kunnen angsten of agressie optreden. Mensen gaan echt in de knoop zitten met hun gevoelens. Op dat moment hebben ze een goed gesprek nodig, psychologische ondersteuning dus, die hen daaruit kan halen of hen naar de volgende stap kan brengen waar ze gaan inzien dat ze met oefeningen zelfredzaam kunnen worden, en waar ze gaan nadenken over hun leven en andere perspectieven uitbouwen.
Met zijn jonge leeftijd had Ayan nog veel mogelijkheden; hij was nog in goede fysieke conditie op het moment van het ongeluk. In die twee maanden daarna zagen we dat de kans groot was dat hij tamelijk zelfstandig zou kunnen leven. Maar daarvoor is sociale ondersteuning heel belangrijk. Voor Ayan was dat niet zo evident want door de omstandigheden in zijn land moest hij lang wachten voor hij zijn familie kon terugzien. Die tijd hebben we gebruikt om hem uit te leggen hoe en waarom hij zijn sociale omgeving moet inschakelen. Dat hij dankzij zijn oefeningen zelfredzaam zal worden en voor veel zaken geen hulp zal nodig hebben. Maar af en toe wel, en dan moet je dat durven vragen. Die balans is belangrijk. Het gaat over je leven opnieuw opbouwen binnen je bestaande sociale situatie. Daarom hebben we ook gewerkt met de familie want hun ondersteuning is cruciaal.
Junior: Over familie gesproken, steunt HI ook de familie van personen met een handicap?
Eric: Dat maakt natuurlijk deel uit van onze interventies. Mochten Ayan zijn verwondingen helen, dan was dat niet nodig. Maar zijn handicap was definitief. Dat is paraplegie altijd. Momenteel bestaat daar nog geen behandeling voor. We moesten aan de familie uitleggen wat er gebeurd was en wat de toekomstperspectieven zijn voor mensen in zijn situatie. We moesten kijken naar de verwachtingen van Ayan, maar ook van zijn familie. Toen hun zoon geboren werd, zullen zij bepaalde verwachtingen hebben gehad. Ze zullen zich hebben afgevraagd hoe hij economisch zou bijdragen aan de familie. We moesten aan die mensen gaan uiteggen dat er veel zou veranderen. We moesten uitleggen wat Ayan nog allemaal zelf kan en we moesten zeggen waarvoor hij soms ondersteuning of begrip nodig zal hebben. Hierbij zie je dat psychologische ondersteuning en fysieke revalidatie altijd samengaan.
Junior: Als je een patiënt goed wil begeleiden, wat moet er dan allemaal gebeuren? Wat zijn de precieze stappen die gezet moeten worden?
Eric: De eerste stap is preventie: zorgen dat de patiënt geen complicaties krijgt. De tweede stap is met hem werken aan de heropbouw van zijn leven. In het geval van Ayan en zijn familie ging het erom het we hem economisch zelfredzaam konden maken.
Junior: We spreken dus wel over lange termijn?
Eric: Ja natuurlijk. We spreken over lange termijn. Over de rest van zijn leven. We kijken naar de levenskwaliteit die hij kan hebben in deze situatie. Hoe kan hij zijn bestaande vriendenkring behouden? Of moet hij die toch aanpassen? We bespreken hoe hij zijn toekomst ziet. Of hij een eigen familie zou willen stichten en hoe dat dan zou gaan. Want dat is helemaal mogelijk; het moet alleen worden uitgelegd aan Ayan, maar ook aan zijn familie. Om hem te kunnen steunen, moeten zij begrijpen dat, mits wat aanpassingen en advies, alles mogelijk is.
Junior: Hoe zit het met de lokale structuren? Hoe worden die gesteund?
Eric: De enige sociale diensten waar Ayan op kon rekenen waren te vinden in zijn eigen familie, toch voor 99%. Dat wisten we. Dus was het belangrijk dat hij zelfredzaam werd. Dat hij werd opgeleid voor een nieuwe job die was aangepast aan zijn situatie. Hij kon een zittende job leren, want hij kon nog perfect zijn handen gebruiken. Dus werd hij opgeleid om reparaties te doen van kleine elektronica, zoals telefoons. Op die manier ging hij geld verdienen. Daarnaast moest hij zijn sociale leven terug opbouwen, dus moest hij leren omgaan met zijn rolstoel. Wanneer je uit een rolstoel valt, hoe geraak je er dan alleen weer in? Allemaal skills die iemand jou moet aanleren.
Junior: Hoe gaat het met Ayan vandaag?
Eric: Het is natuurlijk een paar jaar geleden dat we hem voor het laatst hebben gezien, in een moeilijke situatie, in een land in crisis. Maar wat we hebben gezien, is dat hij een zeer sterke zelfredzaamheid had opgebouwd. Hij vertelde dat hij nog niet was waar hij wou zijn, maar wel meer op zijn gemak was om uitdagingen aan te gaan. Ik denk dat optimisme een zeer sterk punt is dat we hebben kunnen ontwikkelen dankzij de combinatie van fysieke revalidatie, psychosociale ondersteuning en de medewerking van zijn omgeving en zijn familie. Wij hebben geholpen om die link met zijn familie te herstellen om hem zo alle mogelijkheden te geven.
Junior: Dus we kunnen zeggen dat HI een heel belangrijke rol heeft gespeeld in zijn re-integratie naar de samenleving?
Eric: Dat mag zeker gezegd worden. Zonder onze ondersteuning zat hij wellicht nog in dat opvanghuis. Zonder de hele mechaniek van psychosociale ondersteuning van zijn omgeving en familie, zou het heel moeilijk zijn geweest voor Ayan om een goede levenskwaliteit op te bouwen.
Junior: Misschien kort een persoonlijke vraag: dat zijn toch moeilijk gesprekken? Dat je een jongen als Ayan moet vertellen dat zijn leven er voor altijd anders zal uitzien?
Eric: Wij leiden onze eigen medewerkers op om daarmee om te kunnen gaan, maar het is waar dat die psychologische druk soms kan doorwegen op je eigen gemoed. Daarvoor hebben we binnen Handicap International een ondersteuning. Een praatpunt. Het is wel zo: wanneer je de resultaten ziet, en dan moet je geduldig zijn want dit gaat over lange termijn, dan zie je ook dat dit een positief verhaal is, en dat ondanks de vele uitdagingen die Ayan vandaag nog heeft, zeker in het land waar hij nu leeft.
Junior: Dank u, Eric. Ik wens je nog een fijne dag. En een fijne dag Ayan, als je dit hoort.
Eric: Bedankt.