Junior: Dag Erwin, kan je jezelf even kort voorstellen?
Erwin: Mijn naam is Erwin Telemans, ik ben van opleiding kinesitherapeut en vandaag ben ik directeur van Handicap International België in Brussel.
Junior: Waarom heb je kinesitherapie gestudeerd?
Erwin: Omdat het simpelweg de mooiste job ter wereld is (lacht). Nee, omdat het een mooie combinatie is van impact creëren, echt het leven van iemand een drastische wending geven, en techniek. Dus het gebruik van hout, ijzer, plastiek, of zelfs betonijzer zoals ik deed in Soedan. We moesten er creatief omgaan met de weinige middelen die we ter beschikking hadden.
Junior: Ik las dat je in Congo bent geboren. Ben je na je studies terug naar Afrika gekeerd?
Erwin: Ja, ik ben in Kananga geboren en ik groeide op in Bujumbura, de hoofdstad van Burundi. Op mijn 18de ben ik hier begonnen aan mijn studies kinesitherapie. Daarna ben ik meteen na Rwanda gegaan. Na de oorlog ben ik er vertrokken voor een lange carrière van 24 jaar in ondermeer Soedan, Kenia en Tanzania, en telkens met één doel: impact op kinderen.
Junior: Wat is uw functie vandaag?
Erwin: Vandaag ben ik directeur in België. Dit is nu het vierde jaar sinds mijn vertrek uit Afrika. Ik heb een super team vervoegd, dat jong en dynamisch is. Er is veel werk hier voor ons; we willen onze lieve mensen in België meer gaan sensibiliseren, meer gaan informeren over het mooie werk van HI in 60 landen, en hen vertellen dat een kleine bijdrage, liefst maandelijks, eigenlijk een onvoorstelbare impact creëert elders.
Junior: Je hebt heel veel projecten gezien en geleid. Is er eentje dat heel bijzonder is?
Erwin: Goh, er zijn er duizenden. Maar het beeld van moeders die in gezondheidscentra of in onze ziekenhuizen toekomen op zoek naar een behandeling, met kinderen in hun armen, met een ernstige afwijking gaande van hersenverlamming en polio, tot hydrocefalus en klompvoetjes … en ze dan weer zien vertrekken na behandeling, klaar voor een nieuw leven. Zoiets blijft je bij.
Junior: Klompvoet, wat houdt dat in?
Erwin: Ja, een beetje een rare naam, maar dat is omdat je voet dan een beetje lijkt op een klomp, vandaar. Sommige kinderen worden geboren met 1 of 2 klompvoeten. Het is een aandoening die aanwezig is op het moment van de geboorte. De oorzaken zijn nog niet echt gekend. Het komt ook hier in België voor, net zoals in Afrika of Azië of Latijns-Amerika. Het enige verschil is dat je hier in België niemand ziet met een klompvoet. Dat wordt meteen na de geboorte aangepakt. Terwijl dat in vele landen, en zeker in die 60 landen waar HI actief is, niet het geval is. Vaak komen die kinderen te laat bij ons, wanneer het heel erg pijn begint te doen en ze er niet meer op kunnen stappen. De enige manier om die voet dan te corrigeren is via chirurgie. En dat is kostelijk en pijnlijk.
Junior: In welke landen heb je projecten rond klompvoet geleid?
Erwin: In alle landen waar ik gewerkt heb, heb ik die behandeling opgezet. Het is een Spaanse techniek, Ponseti, genoemd naar de professor die de behandeling heeft uitgevonden, Professor Ponseti. Met deze techniek kan je tot 90% van die klompvoetjes behandelen zonder te moeten opereren. Het is wel belangrijk dat je kort na de geboorte aan de slag gaat en dat je dan elke week het voetje in een betere stand gaat gipsen. Op die manier geef je die kinderen een start van een fantastisch leven, met dezelfde kansen als jij en ik. Nooit zal iemand opmerken dat je bent geboren met een klompvoet.
Junior: Ik zag de cijfers. Wel 200.000 kinderen per jaar worden geboren met klompvoet.
Erwin: Het is een groot probleem. Het is een van de grootste oorzaken van een handicap in vele landen waar HI actief is. Daarom is het zo belangrijk om snel in te grijpen. Om een voorbeeld te geven; hier in België heb je per duizend geboortes 1.6 baby’s die geboren zijn met 1 of 2 klompvoetjes. Dat is iets waarbij we niet stilstaan, maar het is evenveel aanwezig hier als in Burundi bijvoorbeeld. Het verschil is dat je hier meteen behandeld wordt. Daar is een behandeling vaak onbestaand of onbekend.
Junior: Welke oplossingen zijn er voor klompvoet?
Erwin: Goede vraag. Het is heel simpel. Eerst sensibiliseren, de gemeenschap gaan informeren dat het hier niet gaat over een stigma of een straf van God, of over een beperking waar je niets aan kan doen. Integendeel: snel aanpakken, een paar weken gipsen en je kan een hele verandering teweegbrengen. Daarnaast is opleiding cruciaal, van vroedvrouwen tot gemeenschapswerkers enzoverder. Het is heel belangrijk dat mensen de aandoening kunnen herkennen om daarna te behandelen. Gezondheidscentra en ziekenhuizen moeten ook voorzien zijn van de nodige materialen, denk maar aan gipsrollen en gipsscharen. Tot slot; HI kan niets doen zonder de steun van onze lieve mensen hier in België. Het is eigenlijk teamwork. Een bijdrage elke maand, hoe klein ook, draagt bij tot de behandeling van klompvoeten elders. Het is daarom, als we allemaal samenwerken, van gemeenschapswerken in Khartoem, tot de lieve mensen in pakweg Merksem, kunnen we echt wel een mooie wereld creëren voor die kinderen.
Junior: Heel belangrijk dus dat we dat thema bespreekbaar maken. Je hebt een lange tijd in Soedan gewoond. Hoe is de situatie daar voor kinderen die klompvoet hebben?
Erwin: Er hangt rond handicaps in het algemeen een zeker stigma. Vaak worden vrouwen met een kind met een handicap uitgesloten uit de gemeenschap of verstoten door hun eigen man. Eén van de grote krachten van HI is dat we veel doen rond sensibilisering van een handicap. We maken duidelijk dat dit geen straf is en dat het in de meeste gevallen behandelbaar is.
Ik wil toch even terugkomen op wat onze acties kunnen betekenen voor de mensen daar. Wanneer ik in Khartoem bijvoorbeeld ’s ochtends aankwam in een revalidatiecentrum voor kinderen met een handicap, zag ik zo’n 50 vrouwen met een baby op de schoot, allemaal met een klompvoet. Dit laat je niet ongevoelig, het heeft een enorme impact op een mens. Dat wil ik toch delen met de mensen die luisteren naar de podcast. Beeld je in dat je daar zit in Khartoem, waar een mama soms 2,3, zelfs 4 uur door de woestijn een moeilijk traject heeft afgelegd om bij ons terecht te komen. Het is dan aan ons om die belofte waar te maken. Met een simpele interventie, een paar rollen gips, kan je een voet van een kind corrigeren en hiermee een nieuw leven creëren. Dat is werkelijk hoop geven aan een kind, aan een familie, aan een hele gemeenschap.
Junior: In bepaalde regio’s is klompvoet een taboe, hoe gaan jullie in gesprek met de familie? Is dat moeilijk?
Erwin: Je gaat uitleggen wat een klompvoet is. Hier in België is het veel makkelijker om dit te doen, daar moet je andere technieken gebruiken. Zo ga je via theater de boodschap overbrengen of betrek je gekende personaliteiten zoals la première dame, de vrouw van de president, bekende zangers of de chef du village. Je kan ook op school sensibiliseren. Op verschillende manieren ga je dus die aandoening bespreekbaar maken en zo een momentum creëren waar familie’s op zoek gaan naar behandeling. En eens je dat momentum bereikt hebt, is het enkel nog genieten want dan zie je het pijlsnel omhooggaan. Dan gaan moeders die terug gaan naar het dorp vertellen wat er mogelijk is en gaat de bal aan het rollen.
Junior: Je bent directeur voor HI in België. Hoe zie je de toekomst?
Erwin: Fantastisch. Toegang tot kwaliteitsrevalidatie is voor mij een topprioriteit. Ik heb een fantastische ploeg hier in Brussel om onze lieve mensen hier in België te informeren, sensibiliseren en warm te maken om mee op die trein te stappen. Als kinesist in Afrika, 24 jaar lang, heb ik toch gemerkt dat die noden gigantisch zijn en dat je eigenlijk met een kleine interventie een gigantische impact kunt creëren voor duizenden kinderen. Voor ons hier in België is die toegang tot kwaliteitsvolle revalidatie eigenlijk het belangrijkste wat we doen. We willen dat iedereen daar aan meedoet en zich daarin engageert en daarover goed geïnformeerd is. Dat is eigenlijk ons doel. Impact creëren via revalidatie.
Junior: Impact creëren vind ik zo mooi gezegd. Ik dank u
Erwin: Dankjewel.