Medewerkers en vrijwilligers van Handicap International beoordelen de behoeften van slachtoffers en verstrekken noodhulppakketten aan ontheemden in opvangplaatsen in Rafah, Gaza, afgelopen oktober. | © HI
Sinds 7 oktober 2023 en de escalatie van het geweld tussen Israël en Hamas, zijn 29.000 Palestijnen gedood en 69.000 gewond geraakt bij aanhoudende bombardementen op Gaza door Israëlische troepen. Dit dodelijke offensief volgt op een massale aanval van Hamas op Israël, waarbij 1.200 Israëli's werden gedood en 240 Israëli's en buitenlanders werden gegijzeld.
Alle activiteiten van Handicap International zijn nu geconcentreerd in Rafah, een stad in het zuiden van de Gazastrook, waar 1,4 miljoen mensen uit het noorden naartoe zijn gevlucht. Ze kregen het bevel om te verhuizen en leven nu in erbarmelijke omstandigheden, zonder voedsel, drinkwater, sanitaire voorzieningen, medicijnen of volwaardige verblijfplaats.
Mensen in nood bereiken, een grote uitdaging
In een klimaat van extreem gewapend geweld, waarin telefoonlijnen en internetverbindingen regelmatig worden afgesloten, is het een enorme uitdaging om mensen die humanitaire of medische hulp nodig hebben, te kunnen bereiken. Terwijl vroeger één simpel telefoontje genoeg was om in actie te schieten, worden onze teams nu mondeling of via partnerorganisaties op de hoogte gebracht van een persoon in nood. Onze medewerkers rijden met auto's naar het ziekenhuis of het kamp waar een persoon in nood zijn toevlucht heeft gezocht, en probeert zo snel mogelijk zijn of haar situatie te evalueren. Maar de bewegingsvrijheid in Gaza, die is zeer beperkt door de voortdurende bombardementen en de obstakels op de weg die het puin en de verwoestingen hebben veroorzaakt. Het is enorm gevaarlijk om in Gaza met een auto rond te rijden, zelfs al is het voor enkele kilometers.
Essentiële informatie verzamelen
Wanneer het team erin uiteindelijk in slaagt om een persoon te bereiken die onze hulp nodig heeft, verzamelen we alle essentiële informatie. Om een duidelijker beeld te krijgen van eventuele lichamelijke letsels, gebruiken we een lichaamskaart en vragen we de persoon om pijn en verwondingen te lokaliseren. Sinds 7 oktober heeft Handicap International zo bijna 10.000 mensen onderzocht, waarna tientallen een noodzakelijke amputatie hebben ondergaan.
"De Rode Halve Maan (Rode Kruis in Palestina, red.) vertelde me onlangs dat 70 tot 80% van de mensen die in het ziekenhuis aankomen een ampuatie ondergingen of een ruggenmergletsel hebben. Deze aantallen zijn enorm. Dit komt door het soort wapens dat wordt gebruikt," vertelt Reham Shaheen, revalidatie-expert bij Handicap International Palestina. "Alleen al bij Handicap International staan veel mensen op de wachtlijst voor hulpmiddelen. Geen enkele organisatie beschikt nog over een voorraad. De bevoorrading is ook onze grootste uitdaging, net als de veiligheidsproblemen om van het ene ziekenhuis naar het andere te gaan zonder gedood of gewond te worden."
Complicaties vermijden
Vele mensen die gewond raakten, hebben niet de nodige medische zorg gekregen. Velen van hen ondergingen een amputatie, maar hebben nog open wonden, brandwonden of onbehandelde breuken Sommigen hebben zelfs nog granaatscherven in hun lichaam. Verpleegkundigen van Handicap International proberen de wonden van slachtoffers zo snel mogelijk te behandelen om het risico op een infectie te verkleinen. Sinds oktober hebben deze teams al meer dan 2.200 gewonden verzorgd.
Wanneer verpleegkundigen een slachtoffer helpen, zijn er telkens psychologen aanwezig om hen te ondersteunen. Op verschillende manieren proberen ze de patiënt af te leiden. Er is immers geen enkele verdoving mogelijk en ingrepen kunnen hierdoor zeer pijnlijk zijn.
2000 revalidatiesessies in 4 maanden tijd
De meeste voorkomende verwondingen zijn breuken, ruggenmergletsels, amputaties en brandwonden en die vereisen allemaal de nodige revalidatiezorg. Als dit niet gebeurt kan er zich een zekere stijfheid ontwikkelen in de betreffende ledemaat. Dit kan op zijn beurt leiden tot een blijvende handicap.
De situatie in Gaza is enorm chaotisch. Veel gewonden vluchten per auto, te paard of op ezels. Ze komen aan in overvolle opvangcentra of ziekenhuizen met verwondingen die dagenlang onbehandeld blijven, wat dus geregeld leidt tot complicaties en mogelijk fatale infecties.
"Alle medische en revalidatieteams in Gaza zijn overweldigd door de situatie en hebben onvoldoende apparatuur en materiaal om patiënten goed te kunnen behandelen. De humanitaire situatie is niet langer beheersbaar. Slechts twee ziekenhuizen functioneren nog en duizenden gewonden wachten buiten op verzorging. Het lijdt geen twijfel dat veel van de gewonden een blijvende handicap zullen overhouden", aldus Federico Dessi, regionaal directeur van Handicap International Midden-Oosten.
Handicap International gaf in 4 maanden tijd zo'n 2.000 revalidatiesessies aan gewonde personen en personen met een handicap. Het deelde 1.400 mobiliteitshulpmiddelen zoals krukken en rolstoelen uit.
Revalideren in oorlogsgebied
Normaal gesproken is het doel van revalidatieoefeningen om complicaties te voorkomen en de mobiliteit van de persoon te helpen verbeteren of behouden. In deze noodsituatie hebben revalidatiesessies enkele zeer eenvoudige doelstellingen: in amper drie sessies proberen de teams van Handicap International complicaties te verminderen, helpen ze de persoon om op te staan of om zijn evenwicht te verbeteren, en zorgen ze ervoor dat de patiënt op een juiste manier gebruik kan maken van zijn hulpmiddel.
"Mensen zijn constant op de vlucht voor geweld en bombardementen, wat elke vorm van opvolging heel moeilijk maakt. Maar we doen wat we kunnen", legt Reham uit.
In het geval van amputaties is vroegtijdige fysieke revalidatie normaal gesproken noodzakelijk om het been voor te bereiden op een prothese. Na de operatie wacht de patiënt dan drie tot vier maanden op een prothese zodat de stomp voorbereid kan worden. In Gaza zijn de bombardementen en beschietingen vier maanden aan de gang. De meeste amputaties zijn nog te recent om een prothese te kunnen plaatsen.
Voorlopig is de prioriteit van Handicap International dus om voorbereidende revalidatiezorg te bieden. Met verband en kinesitherapie wordt geprobeerd de juiste vorm te geven aan de stomp zodat er later een prothese rond zal passen.
"Het is momenteel nog te vroeg om prothesen aan te brengen. Het gebrek aan medisch personeel en essentiële voorraden in Gaza verhinderen de operaties die normaal gezien nodig zijn om de stomp aan te passen. Bij verwondingen veroorzaakt door explosieve wapens zijn vaak meerdere operaties nodig, waaronder de reconstructie van ledematen en plastische chirurgie. Deze operaties zijn momenteel niet mogelijk in Gaza en mensen zullen lang moeten wachten op een prothese," zegt Reham.
Handicap International is verontwaardigd over het zeer hoge aantal burgerslachtoffers, het gebrek aan een veilige humanitaire toegang en het beperkte aantal vrachtwagens dat dagelijks de Gazastrook kan binnenkomen met hulpgoederen. Samen met meer dan 800 organisaties roept Handicap International op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren om een einde te maken aan het bloedbad en de levering van humanitaire hulp aan de getroffen bevolking te garanderen.
