60% van de doden en gewonden vielen vorig jaar in Palestina | © K. Nateel / HI
Het aantal burgerslachtoffers van explosieve wapens blijft stijgen. Ook meer en meer civiele infrastructuur wordt vernietigd. Gewapende conflicten en geopolitieke spanningen nemen toe, terwijl het internationaal humanitaire recht steeds vaker geschonden wordt.
De Explosive Weapons Monitor heeft zijn jaarlijks rapport over de gevolgen van explosieve wapens gepubliceerd. Daaruit blijkt dat in 2024 maar liefst 74 landen en gebieden getroffen werden door explosief geweld. 11 landen - de Democratische Republiek Congo, Ethiopië, Libanon, Mali, Myanmar, Nigeria, Palestina, Soedan, Syrië, Oekraïne en Jemen - worden beschouwd als ernstig getroffen.
Eén land steekt er bovenuit: Palestina. Daar vielen vorig jaar 60% van alle burgerslachtoffers wereldwijd. Maar ook burgers in andere landen kregen het hard te verduren: het aantal dodelijke burgerslachtoffers in Libanon, Myanmar, Syrië en Oekraïne steeg met meer dan 60% tegenover het jaar voordien. Ook civiele infrastructuur werd niet gespaard: er vonden vonden vorig jaar 1857 aanvallen op gezondheidsvoorzieningen en -teams plaats, dat is een stijging met 64%. Hat aantal incidenten waarbij scholen werden getroffen verdubbelde tot 861. En met 1631 aanvallen op humanitaire hulp vervijfvoudigde deze incidenten vergeleken met 2023.
Verantwoordelijkheid om burgers te beschermen
83 staten keurden in 2022 de Politieke Verklaring tegen het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden goed, de eerste officiële internationale erkenning van de verwoestende humanitaire gevolgen van bombardementen en beschietingen in steden.
'Drie jaar later moeten regeringen laten zien hoe ze deze toezegging omzetten in concrete actie om burgers te beschermen tegen bombardementen', zegt Alma Taslidžan, verantwoordelijke ontwapening en bescherming van burgers bij Handicap International. 'Ze hebben de verantwoordelijkheid om het voortdurende gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden krachtig en duidelijk af te keuren - of het nu gaat om Gaza, Oekraïne, Soedan, enz. De verklaring respecteren betekent het militaire beleid heroverwegen, in het bijzonder door het gebruik van deze wapens in stedelijke gebieden af te zweren, om burgers te beschermen tegen de gevolgen van oorlog in stedelijke gebieden.'
120 gewapende conflicten
Volgens het Internationale Comité van het Rode Kruis waren er in 2024 120 gewapende conflicten aan de gang. Burgers hebben een zware prijs betaald voor dit geweld: 200.000 personen lieten in één jaar tijd het leven door gewapend geweld. Honderdduizenden anderen raakten gewond, verminkt of getraumatiseerd. En meer dan 120 miljoen mensen waren gedwongen op de vlucht, vooral als gevolg van deze conflicten.
Bombardementen in bevolkte gebieden, willekeurige droneaanvallen, de herintroductie van verboden wapens zoals antipersoonsmijnen en clusterbommen in militaire arsenalen, enz. De verplichting van oorlogvoerende landen om te allen tijde burgers te beschermen lijkt in te storten. Alleen al in Gaza hebben de Israëlische strijdkrachten gemeld dat ze tussen oktober 2023 en oktober 2024 40.300 doelwitten hebben geraakt, waardoor de burgerbevolking, van wie de overgrote meerderheid in dichtbevolkte gebieden woont, geen schijn van kans had. 53.000 mensen werden gedood in Gaza en bijna 2 miljoen mensen raakten ontheemd.
'We zien dat strijdende partijen willekeurige aanvallen uitvoeren en burgers steeds vaker rechtstreeks als doelwit kiezen', vertelt Anne Héry, directrice van de beleidsdienst van Handicap International. 'In sommige contexten gaan langdurige belegeringen niet langer alleen over het winnen van gevechten, maar over het terroriseren, verwonden en doden van bevolkingen'
Bekijk het volledige rapport van de Explosive Weapons Monitor (Engels)
