De Filipijnen na Haiyan - "De noodfase is voorbij, maar de uitdagingen blijven immens"
Hoever staat de wederopbouw op de Filipijnen, zes maanden nadat tyfoon Haiyan er verwoestend tekeer ging? Hélène Robin, verantwoordelijke noodhulpacties op de Filipijnen, praat over het verloop van de acties van Handicap International rond reconstructie, economische steun en integratie van de meest kwetsbare mensen.
Zes maanden na de doortocht van tyfoon Haiyan is de wederopbouw op de Filipijnen begonnen. Handicap International zette intussen projecten op touw rond reconstructie en economische steun en helpt bij de integratie van de meest kwetsbare mensen. Hélène Robin, verantwoordelijke voor de noodhulpacties op de Filipijnen, praat over het verloop van deze acties.
Wat is de stand van zaken zes maanden na de doortocht van tyfoon Haiyan?
"Alles is goed opgeschoten. We zijn snel uit de eigenlijke noodfase geraakt. Voor ons betekent dit dat we onze activiteiten bijstellen. In plaats van basisgoederen te verdelen, noodwoningen in te richten of gewonden op te vangen bijvoorbeeld, concentreren we ons nu op de wederopbouw en ondersteunen we de mensen bij het hervatten van economische activiteiten. We denken dat de gezondheidsdiensten voor gewonde mensen, mensen met een handicap of mensen met chronische ziekten zich tegen het einde van de zomer terug op het niveau zullen bevinden van voor november 2013. In dat geval is het zeer waarschijnlijk dat we deze diensten niet meer zelf zullen leveren. Uiteraard zullen we er wel blijven op toezien dat geïsoleerde mensen steeds toegang krijgen tot bestaande diensten."
Handicap International heeft dus nieuwe projecten opgestart?
"Ja, rond Tacloban hebben we een project op poten gezet om mensen te helpen die hun vroegere beroep niet meer kunnen uitoefenen omdat ze hun werkmateriaal verloren door de cycloon. Iemand die zijn brood verdiende met het fokken van varkens bijvoorbeeld, krijgt van ons de middelen om opnieuw varkens aan te schaffen, zodat hij zijn fokkerij terug kan opbouwen en terug van start kan gaan. Dit helpt de mensen om opnieuw zelfstandig te worden en om hun leven opnieuw op te bouwen. Ook krijgt het herstel van het economische en sociale weefsel van de getroffen gemeenschappen hierdoor een boost.
Op het eiland Panay helpen we de meest kwetsbaren en de daklozen. We willen deze mensen de kans geven om 800 onderkomens te bouwen voor de maand oktober en het begin van het volgende cycloonseizoen. Wetende dat Filipijnse gezinnen gemiddeld uit 4 à 5 mensen bestaan, gaat het ongeveer om 3 000 mensen die we helpen om zich te beschermen tegen het slechte weer. In de komende weken zullen we gelijkaardige acties lanceren in de omgeving van Tacloban, waar de behoeftes eveneens enorm zijn."
Geen kaartenhuisjes
Alles lijkt snel te gaan?
"In de loop van de 5 eerste maanden van onze actie hebben we gemerkt dat de Filipijnen over indrukwekkende hulpbronnen beschikken om deze nochtans ongeziene ramp te boven te komen. Ondanks aanzienlijke logistieke obstakels konden sommige mensen al beginnen aan de wederopbouw. Hier mogen we blij om zijn. Wel dienen we erop toe te zien dat de huizen stevig genoeg zijn om het volgende cycloonseizoen te doorstaan, anders vormen ze een bedreiging voor hun bewoners. Daarom helpen we niet enkel de kwetsbare gezinnen rechtstreeks met de wederopbouw, maar hebben we eveneens een team van technici ingeschakeld die de huizen in kaart zullen brengen waarvan de bouw reeds aan de gang is, maar die bepaalde risico's met zich meebrengen. Onze technici zullen proberen om deze risico's in te perken door technische verbeteringen door te voeren."
Hoe verloopt dit bouwproject concreet?
"We hebben de mensen geïdentificeerd die de grootste hulp nodig hebben en een team van technici zal hen nu tonen hoe ze hun huis kunnen bouwen om beter beschermd te zijn tegen de komende stormen. We zullen de aankoop van materiaal financieren, maar het zijn de mensen zelf die hun huis zullen moeten bouwen. Voor de mensen voor wie dit moeilijk dreigt te worden, zoals voor geïsoleerde, oudere of minder mobiele mensen, zullen we een timmerman aanwerven en/of opleiden om deze werken uit te voeren."
Van probleem naar kans
Hoe kijkt u naar de acties tot hiertoe?
"In het algemeen denk ik dat we op een zeer reactieve en doelgerichte manier hebben kunnen voldoen aan de onmiddellijke behoeftes van de burgers na de cycloon. Het is zeker niet makkelijk geweest. Het was een zeer moeilijke situatie, maar ik denk dat we zeker succes hebben geboekt. We waren een van de eerste organisaties die aan de onmiddellijke en immense behoeftes van de burgers konden voldoen, om ons vervolgens beetje bij beetje terug te focussen op bijstand aan andere actoren. Vanaf week één waren we bijvoorbeeld actief in de ziekenhuizen om gewonden te helpen opvangen en hebben we belangrijk werk geleverd door basisgoederen te verdelen. We hebben onze focus snel terug gelegd op de identificatie van de meest kwetsbare mensen om hun behoeftes te evalueren en in te vullen[1]."
"Zo stelde ons logistieke project in Tacloban de gemeenten in staat om een direct antwoord te bieden op de voedselbehoeftes van de burgers, terwijl deze gemeenten zelf niet over de nodige logistieke hulpmiddelen beschikten om dit te verwezenlijken. Deze steun (hoofdzakelijk vrachtwagens en materiaal) was zeer doelgericht. Dankzij deze hulp konden de gemeenten sneller en efficiënter hulpverdelings- en ruimingsacties uitvoeren en dit vanaf de eerste weken, toen het er echt op aankwam. In de eerste dagen na een dergelijke catastrofe is het altijd zeer moeilijk om een goede aanpak te ontwikkelen. Het was zeer moeilijk om een duidelijk beeld te hebben van de behoeftes, aangezien er niets was en de uitdagingen enorm waren. We hebben er dus voor gekozen om via logistieke steun de daadkracht van de gemeenten en de lokale actoren te versterken, want uiteindelijk zijn zij het best geplaatst om de behoeftes van de burgers in te vullen."
Is deze steun vandaag nog nodig? Konden de ruimingsoperaties afgerond worden?
"Het schoonmaakwerk is helaas nog niet afgelopen. Verkeersassen werden terug opengesteld en de zwaarste brokstukken werden geruimd, maar er is nog steeds veel werk aan de winkel. Maar we proberen dit probleem om te zetten in een kans. Zo creëert de opruiming van puin jobs die ook door de meest kwetsbare mensen kunnen worden uitgeoefend, zoals mensen met een handicap. Zij krijgen hiervoor natuurlijk een loon gestort. Het resultaat is tweevoudig positief: enerzijds verlopen de ruimingsacties rond Tacloban sneller en anderzijds krijgen mensen die uitgesloten waren door hun gemeenschap of die er geen plaats konden vinden nu voldoening door de wederopbouw mee te verwezenlijken. Sommigen hadden nog nooit de kans gekregen om te werken. Ze waren enorm fier en werden bewust van de rol die ze kunnen spelen in hun gemeenschap. Bovendien organiseren we discussiegroepen zodat ze erover kunnen praten, ze er zich volledig bewust van worden en ze met hun woorden betekenis kunnen geven aan deze actie."
Tijd rijp voor wederopbouw
Wat zijn de doelstellingen van de noodhulpacties van Handicap International op de Filipijnen? En hoeveel tijd zal er nog nodig zijn om deze doelstellingen te halen?
"De noodhulpacties van Handicap International zullen er vanaf nu op gericht zijn een koppeling te garanderen tussen de fase van noodhulp en de fase van duurzame wederopbouw. Deze laatste zal geleid worden door onze ontwikkelingsteams. Zowel op Panay als op Leyte zullen we blijven werken rond 'vroegtijdig herstel', of anders gezegd, zullen we de burgers steunen om hun woning zo goed en zo veilig mogelijk terug op te bouwen en hen zelfs te helpen bij het verbergen van goederen die nodig zijn voor hun herstel (basishuishoudgoederen of goederen die noodzakelijk zijn om winstgevende activiteiten uit te oefenen, maar die ze verloren tijdens de ramp en waarvoor ze geen geld hebben om nieuwe te kopen etc.). Geleidelijk aan, in de loop van de 8 à 10 komende maanden, wordt de tijd rijp om van start te gaan met duurzame wederopbouw en met risicopreventie inzake toekomstige rampen en om de burgers op weg te helpen naar een beter leven. De ontwikkelingsteams van Handicap International, die experts zijn in dit domein, zullen deze stap voor hun rekening nemen."
[1] Het gaat om specifieke behoeftes en basisbehoeftes die Handicap International ofwel rechtstreeks ofwel via doorverwijzing naar andere actoren heeft ingevuld. Met andere woorden door ervoor te zorgen dat ze opnieuw worden opgenomen in het bestaande steunsysteem, of door dit systeem aan te vullen wanneer nodig.